Liefhebben - dag 93

3 april - dag 93

Paus Johannes Paulus II werd getroffen door vier kogels: twee in zijn onderbuik, een in zijn linkerhand en een in zijn rechterarm. Bij deze moordaanslag in mei 1981 raakte de paus ernstig gewond en verloor hij veel bloed. Hij werd nooit meer helemaal de oude. In juli 1981 werd de dader, Ali Ağca, veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Paus Johannes Paulus II vroeg mensen om te bidden voor 'mijn broeder Ağca, die ik vergiffenis heb geschonken'.

Twee jaar later bezocht hij Ali Ağca in de gevangenis, schudde hem de hand en zei tegen hem dat hij hem had vergeven wat hij had gedaan (hoewel de man die geprobeerd had hem te vermoorden niet om vergeving had gevraagd). Tussen de twee mannen groeide in de loop der jaren een vriendschap waarbij de paus in 1987 de moeder van Ağca en tien jaar later ook zijn broer ontmoette. In juni 2000 werd Ağca amnestie verleend door de president van Italië op voorspraak van de paus. In februari 2005 stuurde Ağca de paus een brief met zijn beste wensen. Toen de paus op 2 april 2005 stierf, gaf Ağca's broer Adrian een interview waarin hij zei dat Ağca en zijn hele familie bedroefd waren en dat de paus een goede vriend was geweest.

De reactie van liefde en genade van paus Johannes Paulus II is uitzonderlijk, een voorbeeld om na te volgen. De liefde en genade van God zijn nog uitzonderlijker, omdat Jezus aan het kruis volledige amnestie heeft bewerkstelligd. Liefde en rechtvaardigheid, waarheid en genade komen bij elkaar.

Liefde en waarheid

Jezus is de vleesgeworden liefde van God, maar Hij heeft ook gezegd: 'Ik ben (...) de Waarheid' (Johannes 14:6). De Heilige Geest stort de liefde van God uit in je hart (Romeinen 5:5), maar Hij is ook de Geest van de waarheid (Johannes 15:26). De waarheid kan hard zijn als deze niet wordt verzacht door liefde; liefde wordt zwak als ze geen kracht krijgt van de waarheid.

David zegt: 'Aan grote groepen mensen vertel ik over Uw goedheid en liefde en waarheid' (Psalm 40:11b, HB). Hij bidt: 'Laten Uw goedheid en waarheid mij voortdurend beschermen' (v.12b, HB). In zijn optiek sluiten liefde en waarheid elkaar niet uit, ze vullen elkaar juist aan. De waarheid is dat God van je houdt. Hij is rechtvaardig en trouw en brengt gerechtigheid op de aarde.

Zoals liefde en waarheid hand in hand gaan, zo is het ook met rechtvaardigheid en genade. De begrippen rechtvaardigheid en gerechtigheid liggen in de Schriften in elkaars verlengde. In dit gedeelte vraagt David God om barmhartigheid omdat hij weet dat God rechtvaardig is: 'HEERE, Ú zult mij Uw barmhartigheid niet onthouden; (…) mijn ongerechtigheden hebben mij getroffen, en ik heb ze niet kunnen overzien.' (vv.12a,13b). Zonde verblindt ons. We hebben Gods genade en vergeving nodig om weer goed te kunnen zien.

Liefde en barmhartigheid

Heb je je wel eens heel dicht bij Jezus gevoeld, zo'n overweldigende ervaring van Gods aanwezigheid, alsof je boven op een berg staat? Dit gedeelte begint met zo'n ervaring.

Jezus neemt Petrus, Johannes en Jakobus mee om te bidden op een berg. Terwijl Jezus aan het bidden is, zien zijn leerlingen zijn gestalte veranderen. Ze zien zijn heerlijkheid’ (v.32). Petrus zegt tegen Jezus: 'Meester, wat geweldig dat wij hier zijn!' (v.33, HB). Ze zijn zich zeer van God bewust; ze voelen zijn aanwezigheid. Ze horen God zeggen: 'Dit is Mijn geliefde Zoon, luister naar Hem!' (v.35).

Maar net als de leerlingen weer van de berg af moesten dalen, moet ook jij na zo'n ervaring weer met beide benen op de grond komen (v.37). Hoogtepunten geven ons inspiratie, maar van dieptepunten kunnen we groeien.

Onder aan de berg werden de leerlingen weer geconfronteerd met de harde werkelijkheid van het leven, hun tekortkomingen, beperkte inzicht en onderlinge rivaliteit. Maar de ervaring daarboven kan helpen om je leven beneden in een ander licht te zien.

Jezus roept zijn volgelingen op om iedereen lief te hebben. Hij vraagt je mensen met open armen te ontvangen: 'Wie dit kind ontvangt in Mijn Naam, die ontvangt Mij, en wie Mij ontvangt, ontvangt Hem Die Mij gezonden heeft.' (v.48). Heet alle mensen even hartelijk welkom zonder te kijken naar wat ze voor je zouden kunnen betekenen.

De manier waarop je mensen verwelkomt doet er echt toe. Sommige mensen zijn warm en uitnodigend, anderen niet. Sommige kerken zijn warm en uitnodigend, andere niet. Veel kerken die we hebben bezocht, zijn lichtende voorbeelden in de manier waarop de gemeenteleden iedereen die hun diensten bezoekt met open armen ontvangen. Ze hebben heel goed begrepen dat ze met het ontvangen van mensen ook Jezus ontvangen. En als ze Jezus ontvangen, ontvangen ze ook wie Hem gezonden heeft.

Johannes zei: 'Meester, wij hebben iemand gezien die in Uw Naam demonen uitdreef, en wij hebben het hem verboden, omdat hij U niet samen met ons volgt.' (v.49). Jezus antwoordde: 'Verbied het niet, want wie niet tegen ons is, die is voor ons.' (v.50; zie ook Lukas 11:23). Geef ook mensen van buiten je eigen kringen, kerk en traditie een warm welkom. Als ze niet tegen Jezus zijn, dan zijn ze voor Hem. Verwelkom hen als zodanig.

Wees echter niet verbaasd als je zelf niet altijd met open armen wordt ontvangen. Zelfs Jezus was niet altijd welkom. Toen Jezus vastberaden op weg ging naar Jeruzalem, stuurde Hij boodschappers vooruit die naar een Samaritaans dorp gingen om zijn komst voor te bereiden. De dorpelingen wilden Hem echter niet ontvangen (9:51-53).

Ik zou net als Jakobus en Johannes reageren en wraak willen nemen. Toen de leerlingen zagen hoe de dorpelingen Jezus behandelden, vroegen ze: 'Heere, wilt U dat wij zeggen dat er vuur van de hemel moet neerdalen en hen verteren?' (v.54). Maar wraak is niet de oplossing: Jezus 'keerde Zich om, bestrafte hen' (v.55).

Jezus is de waarheid en Hij droeg Gods rechtvaardigheid op zijn schouders aan het kruis. Hij laat ons zien wat het betekent om zelfs je vijanden lief te hebben en medelijden met hen te hebben.

Liefde en gerechtigheid

Het hele leven van het volk Israël werd geregeerd door God. Het volk leefde in een heel andere wereld dan de onze. Sommige wetten hebben een universele toepassing, andere hebben alleen betrekking op het oude Israël. In dit gedeelte zien we het begin van een code voor de rechtspraktijk in het oude Israël.

De doodstraf voor moord bevestigt de heiligheid van een mensenleven (Genesis 9:6). Het was zo erg om een mens het leven te benemen dat dit een zware straf rechtvaardigde. Dit was een samenleving waarin het alternatief, bijvoorbeeld levenslange gevangenisstraf, geen praktische oplossing was.

We zien hier dat er onderscheid gemaakt wordt tussen moord 'uit haat' of 'met opzet' (Numeri 35:20) en doodslag ('zonder vijandschap', 'zonder opzet', v.22). We zien het begin van een rechtssysteem met juryrechtspraak, dat wil zeggen rechtspraak door het volk. Mensen die beschuldigd worden van een misdaad moeten terechtstaan 'voor de gemeenschap' (v.12). 'De gemeenschap [moet] overeenkomstig deze bepalingen oordelen' (v.24).

'De bloedwreker' (v.19) nam geen persoonlijke wraak. De zaak moest voor de gemeenschap worden gebracht door meer dan één getuige en de beslissing werd genomen door ‘de gemeenschap’ (v.12). Het bewijs moest degelijk zijn (v.30). De doodstraf mocht niet worden afgekocht (v.31).

In het Nieuwe Testament wordt onderscheid gemaakt tussen overheidszaken en persoonlijke zaken. Overheidsinstanties worden ingesteld door God en de overheid is 'Gods dienares, u ten goede. (…) Zij is namelijk Gods dienares, een wreekster tot straf voor hem die het kwade doet.' (Romeinen 13:4). De overheid is er om mensen te beschermen. Als je aan de kant blijft staan en niet ingrijpt bij onrechtvaardigheid, is dit liefdeloos en onchristelijk. Het kwaad kan dan ongestraft zijn gang gaan en je gaat voorbij aan de pijn van de slachtoffers.

Op het persoonlijke vlak hebben we een andere opdracht. Zowel Jezus als de apostel Paulus zegt dat we geen wraak mogen nemen (Mattheüs 5:38-42; Romeinen 12:17-19). Deze houding van liefde en vergeving is niet bedoeld om iemand rechtvaardigheid te ontzeggen, maar is een bewijs van vertrouwen dat God uiteindelijk recht zal doen (Romeinen 12:19). Als we vertrouwen op Gods rechtvaardigheid, zijn we in staat om zijn liefde te imiteren. Miroslav Volf, een theoloog uit Kroatië, verwoordt het als volgt: 'Geweldloosheid vereist een geloof in goddelijke wraak.' Hij legt uit dat 'als je weet dat de beul zijn slachtoffer niet voor eeuwig de baas is, je hem weer kunt zien als mens en Gods liefde voor hem kunt imiteren'.

Het onderscheid tussen onze eigen ethiek en die van de overheid geeft spanning. We zijn allemaal individuen aan wie Jezus de opdracht heeft gegeven om geen wraak te nemen. Maar we zijn ook burgers van een rechtstaat die de plicht heeft om misdaad te voorkomen en misdadigers voor het gerecht te brengen. Deze spanning is niet eenvoudig te verdragen, maar als we uit liefde willen leven is dit wel onze opdracht. We moeten altijd handelen uit liefde en rechtvaardigheid, niet uit wraak. We moeten in elke situatie handelen met een houding van liefde.