Het boek Spreuken geeft praktisch advies om ruzie te voorkomen.

• Luister naar beide partijen
  
  Meestal zijn er twee partijen bij een ruzie. Het is altijd goed om naar beide partijen te luisteren. Het recht op kruisverhoor is heel belangrijk en is onmisbaar in rechtssystemen. 'Je moet altijd twee kanten van een verhaal horen, want dan weet je pas wie er gelijk heeft' (v.17, BGT).
  

• Vraag de Heilige Geest om hulp
  
  We hebben Gods leiding nodig als we moeilijke beslissingen moeten nemen. In het Oude Testament werden geschillen vaak opgelost door het lot te werpen. Maar sinds de Heilige Geest is uitgestort hebben we betere manieren om Gods leiding te ontvangen bij het oplossen van ruzies (zie 1 Korintiërs 6:1-6).
  

• Probeer mensen niet onnodig voor het hoofd te stoten
  
  Doe je uiterste best om te voorkomen dat je mensen voor het hoofd stoot. Iemand in je naaste omgeving die je beledigd hebt 'is ontoegankelijker dan een vesting' (Spreuken 18:19). Echte ruzie is als een muur tussen vrienden. Deze muren zijn gemakkelijk op te werpen, maar veel moeilijker om weer af te breken.
  

• Kies je woorden zorgvuldig
  
  Je woorden kunnen veel goed doen en onenigheid uit de wereld helpen: 'Iemands woorden vullen zijn hart; met goede dingen als het goede woorden zijn, met kwade dingen als het kwade woorden zijn' (v.20, HB).
  
  Maar woorden kunnen ook veel kwaad aanrichten: 'Op de tong liggen zowel dood als leven; wie aan een van beide de voorkeur geeft, zal de vruchten daarvan plukken' (v.21, HB). Wat je zegt kan veel goed doen of veel kwaad.
  

• Kies zorgvuldig met wie je omgaat
  
  'Wie een vrouw vindt, vindt het geluk en krijgt de gunst van de HEER' (v.22, WV). Ik heb zelf ervaren dat ik dankzij Pippa's wijsheid, wijze raad en betrokkenheid veel problemen op dit gebied heb kunnen voorkomen. Een goede echtgenoot is een vredestichter.
  
  Maar of we nu getrouwd zijn of niet, we hebben allemaal goede vrienden nodig. Het tweede deel van deze spreuk gaat over vrienden die komen en gaan, maar 'een echte vriend is meer waard dan een broer' (v.24b). Dit is het soort vrienden dat we nodig hebben in het leven. Als je dat soort vrienden heb, blijf God dan steeds danken voor hen.
  
  Uiteindelijk is Jezus natuurlijk de echte vriend die meer waard is dan een broer.

Dit gedeelte is bijzonder relevant voor geschillen in de wereldwijde kerk van onze tijd. Had de kerk Paulus' aanwijzingen maar opgevolgd in de afgelopen 2000 jaar. Volgens John Stott schrijft Paulus deze verzen met het doel dat 'conservatieve christenen (meestal Joden) en liberale christenen (meestal niet-Joden) vreedzaam met elkaar kunnen leven in de christelijke gemeenschap'.

Er zijn zaken waarvoor Paulus wilde vechten tot de dood erop volgde, bijvoorbeeld de waarheid van het evangelie (dat Christus voor ons is gestorven, vv.9,15). Het leven, de dood en de opstanding van Jezus (v.9) en de heerschappij van Christus (v.9) staan niet ter discussie.

Maar er zijn andere dingen die bij lange na niet zo belangrijk zijn. Dat zijn opvattingen waarover discussie mogelijk is (v.1, HB). Dat zijn dingen van ondergeschikt belang. Hij geeft een aantal voorbeelden, zoals vegetarisme of de opvatting dat de ene dag heiliger is dan de andere.

In onze tijd drinken sommige christenen geen alcohol. Andere weer wel. Sommige christenen zijn pacifisten. Andere niet. Er zijn legio andere punten waarover christenen vurig van mening verschillen. Hoe gaan we hiermee om?

• Sta open voor andere meningen
  
  Hij schrijft dat we 'mensen met een zwak geloof' moeten aanvaarden, dat wil zeggen verwelkomen (v.1a). 'Neem iemand met een zwak geloof in uw midden op (...) Wij zullen ieder voor zich voor Christus terecht moeten staan' (vv.1,10, HB).
  

• Sta niet te snel klaar met je oordeel
  
  'Zorg ervoor dat ook die mensen welkom zijn als jullie bij elkaar komen. Maak geen ruzie over dat soort verschillen' (vv.1-2, BGT).
  
  Hij vervolgt: 'Wie bent u dat u een oordeel velt over de dienaar van een ander?' (v.4a); 'Wie bent u dat u een oordeel velt over uw broeder of zuster? (v.10a)'; 'Vrienden, we moeten elkaar niet meer veroordelen. Laten we afspreken dat we het andere gelovigen niet moeilijk maken' (v.13, BGT). We moeten mensen hun eigen mening gunnen zonder hier een oordeel aan te koppelen.
  
  Dit is de kern van de zaak. Paulus zegt in dit gedeelte vier keer dat we geen oordeel over elkaar moeten vellen.
  

• Kijk niet op anderen neer
  
  We moeten niet neerkijken op mensen met een andere mening (v.3a). God heeft hen aanvaard (v.3b). Dat moeten wij ook doen.
  

• Doe wat je denkt dat goed is
  
  In al deze ondergeschikte dingen moet iedereen 'zijn eigen overtuiging volgen' (v.5b). 'Houd vast aan de overtuiging die je hebt' (v.5c, BGT). 'Wie alles eet (...) dankt God voor zijn eten. Maar ook iemand die geen vlees eet (...) dankt God voor zijn eten' (v.6, BGT). Dat deze dingen aanleiding geven tot verschillende meningen, betekent niet dat ze irrelevant zijn. Daarom is het zo belangrijk om in elke situatie te doen wat we denken dat goed is.
  

• Ga uit van de goede bedoeling van anderen
  
  'Wie een feestdag viert, doet dat om de Heer te eren; wie alles eet, doet dat om de Heer te eren, en hij dankt God voor zijn voedsel. Wie iets niet wil eten, laat het staan om de Heer te eren, en ook hij dankt God' (v.6).
  
  Geef anderen het voordeel van de twijfel en ga ervan uit dat ze proberen te doen wat goed is in de ogen van de Heer (vv.7–8).
  

• Houd rekening met andere mensen en hun overtuigingen
  
  Paulus zegt: 'Laten we afspreken dat we het andere gelovigen niet moeilijk maken. En dat we hun geloof niet in gevaar brengen' (v.13b, BGT). Als iemand denkt dat alcohol verkeerd is, kun je hier rekening mee houden door in zijn of haar gezelschap geen alcohol te drinken. We willen het hun niet moeilijk maken (v.15, BGT).
  

• Bemoedig en steun elkaar
  
  'We moeten in vrede met elkaar leven en elkaar steunen. Daar moeten we ons uiterste best voor doen' (v.19, BGT).
  

• Doe alles uit liefde
  
  'Maar als u door het eten van iets bepaalds uw broeder kwetst, handelt u niet uit liefde' (v.15a, GNB). 'Je mag het geloof van anderen niet in gevaar brengen door vlees te eten of door wijn te drinken. Laat die dingen dan liever staan!' (v.21, BGT).

Dingen waarover we van mening verschillen zijn belangrijk, maar niet zo belangrijk als dat wat ons verbindt: 'Want het koninkrijk van God is geen zaak van eten en drinken, maar van gerechtigheid, vrede en vreugde door de heilige Geest' (v.17). Dat is waar het echt om gaat. Laten we niet verzanden in discussies over dingen waarover we van mening verschillen, die de eenheid in de kerk bedreigen en mensen van buiten de kerk afschrikken.

Laten we de woorden van de middeleeuwse dichter Peter Meiderlin ter harte nemen: 'In essentiële dingen, eenheid; in niet-essentiële dingen, vrijheid; in alles, liefde.'

'De Filistijnen streden tegen Israël (...) De strijd tegen Saul werd zwaar' (10:1,3, HSV). Saul werd aangevallen door de Filistijnen en kwam om. We lezen dit verslag in 1 Samuel 31. Maar de schrijver van Kronieken voegt hier een uitleg aan toe: 'Saul vond de dood omdat hij de HEER ontrouw was geweest door niet uit te voeren wat de HEER hem had opgedragen' (1 Kronieken 10:13).

Als we teruggaan naar het boek Samuel zien we dat het echte probleem was dat Saul jaloers was geworden op David. David deed alles wat hij kon om zich aan Saul te onderwerpen en met hem op goede voet te blijven. Maar Saul moest hier niets van weten. Hij wilde David uit de weg ruimen. Deze interne strijd verzwakte Saul en zorgde ervoor dat hij kwetsbaar was voor aanvallen van buitenaf.

Vandaag lezen we hoe onderlinge verdeeldheid binnen het volk van God ons kwetsbaar maakt voor aanvallen van buitenaf. Jezus bad dat we allen één zouden zijn opdat de wereld zou geloven (Johannes 17:23).