Geen grijstinten

8 juni - dag 159

In de jaren 60 zongen The Monkees dat niemand meer leek te geloven in absolute normen. In het lied Shades of Gray (Grijstinten) zongen ze:

Toen de wereld en ik nog jong waren,

gisteren nog,

was het leven zo eenvoudig...

Je wist precies wat goed was en verkeerd.

Maar vandaag is er geen zwart meer en geen wit,

alleen grijstinten.

Tegenwoordig worden ‘grijstinten’ geassocieerd met de geruchtmakende en controversiële boeken en films met die naam.

Veel mensen geloven tegenwoordig niet meer in absoluut goed en absoluut slecht. Scherpe contrasten en het onderscheid tussen zwart en wit zijn niet meer zo makkelijk te verkroppen in een maatschappij die draait op relativeren. Alles is relatief, een kwestie van gradaties.

Als volgelingen van Jezus mogen we niet toegeven aan deze relativistische ideeën. We moeten openstaan voor de profetische stem van de Schriften, waar vaak scherpe contrasten worden getekend, urgente ethische keuzes moeten worden gemaakt en wegen sterk uiteenlopen bij complexe problemen en situaties.

De realiteit van goed en kwaad is heel duidelijk in de gedeelten voor vandaag en er is een groot contrast tussen die twee.

Een goed levenseinde in tegenstelling tot bezwijken van schaamte

Het enige ‘grijs’ dat in de Bijbel wordt goedgekeurd is 'grijs haar'. Dit wordt gezien als 'een sierlijke kroon, ze wordt gevonden op de weg van de gerechtigheid.' (Spreuken 16:31). Ik vind dit persoonlijk steeds bemoedigender!

De psalmdichter is vastbesloten zijn leven tot een goed einde te brengen. Hij schrijft: 'Verwerp mij niet ten tijde van de ouderdom;
verlaat mij niet nu mijn kracht vergaat. (...) Ja, ook nu de ouderdom en grijsheid gekomen is – verlaat mij niet, o God, totdat ik deze generatie Uw sterke arm verkondigd heb, alle nakomelingen Uw macht.' (Psalm 71:9,18).

Dit staat in schril contrast met het lot van zijn vijanden van wie hij hoopt dat ze zullen worden 'beschaamd en vernietigd' (v.13a). Vanuit het oogpunt van het Nieuwe Testament zouden we zo niet moeten bidden voor onze vijand! Maar het is wel waar dat sommige mensen lijken te worden 'beschaamd en vernietigd'. Dat is een tragische manier om je leven te eindigen.

De psalmdichter zet zichzelf lijnrecht tegenover diegenen die worden beschaamd en vernietigd. Hij schrijft: 'Maar ík ...' (v.14). Hij wil dicht bij de Heer blijven tot het einde van zijn leven. Sterker nog, hij wil dat het einde van zijn leven nog meer vrucht draagt dan het begin. Hij zegt: 'Ik (…) zal U nog meer loven' (v.14).

Elke generatie heeft de verantwoordelijkheid om het stokje over te geven aan 'alle nakomelingen' (v.18). Een belangrijk aspect van een goed levenseinde is het plannen van je opvolging. Er wordt wel gezegd dat je een Paulus moet nastreven, een Timotheüs moet opleiden en een Maria als mentor moet hebben.

Vervuld met de Heilige Geest in tegenstelling tot vervuld van satan

De kerk zou niet saai moeten zijn. In de eerste gemeente verveelde niemand zich ooit. Je wist nooit wat er nu weer zou gebeuren. Er was zo'n sterk gevoel van Gods aanwezigheid. Sommigen vonden het geweldig, anderen waren doodsbang.

Ook hier zien we een scherp contrast. Eerst zien we de gevolgen van vervulling met de Heilige Geest:

Vrijmoedigheid
Petrus en Johannes schrokken niet terug vanwege de bedreigingen aan hun adres (4:17,21). Sterker nog, ze begonnen samen te bidden tot God (v.24). Ze baden: 'Nu dan, Heere, sla acht op hun bedreigingen en geef Uw dienstknechten met alle vrijmoedigheid Uw Woord te spreken,' (v.29). 'En toen zij gebeden hadden, werd de plaats waar zij bijeenwaren, bewogen. En zij werden allen vervuld met de Heilige Geest en spraken het Woord van God met vrijmoedigheid.' (v.31).
Eenheid
'En de menigte van hen die geloofden, was een van hart en een van ziel' (v.32a). Ze waren allemaal vervuld met dezelfde Heilige Geest. Eenheid is een kenmerk van een gemeenschap die is vervuld met de Heilige Geest.
Vrijgevigheid
Ze waren niet gehecht aan hun bezittingen: 'alles hadden zij gemeenschappelijk (...) er was ook niemand onder hen die gebrek leed' (vv.32,34). De mensen met geld en goederen steunden de mensen die dat nodig hadden (vv.34-35).
Kracht
Ze hadden gebeden of Christus hun wilde bijstaan 'doordat U Uw hand uitstrekt tot genezing en er tekenen en wonderen gebeuren door de Naam van Uw heilig Kind Jezus.' (v.30). Hun gebed werd verhoord: 'En de apostelen legden met grote kracht getuigenis af van de opstanding van de Heere Jezus' (v.33a).
Genade
'... en er was grote genade over hen allen' (v.33b). Als een gemeenschap Gods genade ervaart, zou deze gemeenschap zelf genadig moeten zijn.

In schril contrast hiermee zien we in Handelingen 5 wat de gevolgen zijn van vervulling door satan. Petrus gebruikt kloeke taal als hij zegt: 'Ananias, waarom heeft de satan uw hart vervuld' (5:3a).

Ananias en Saffira hoefden hun bezittingen en hun geld niet weg te geven: 'Als het onverkocht gebleven was, bleef het dan niet van u, en toen het verkocht was, bleef de opbrengst dan niet tot uw beschikking?' (v.4). Ze werden niet aangesproken op een gebrek aan gulheid.

Maar het bewijs dat satan hun hart had gevuld is niet alleen dat ze logen (wat een spontane ingeving kon zijn), maar dat ze een plan smeedden om samen te liegen. Petrus zegt tegen Ananias dat hij gelogen heeft tegen de Heilige Geest (v.3). En tegen Saffira zegt hij: 'Waarom toch hebt u met elkaar afgesproken de Geest van de Heere te verzoeken?' (v.9a). Dit plan was weldoordacht en voorbereid.

God liet Petrus weten wat er was gebeurd (vv.3-4). Dit bracht hun zonde aan het licht. De mensen schrokken hevig (vv.5,11). Dit was geen angst voor menselijke zaken, maar een heilig ontzag. 'En er kwam grote vrees over heel de gemeente en over allen die dit hoorden.' (v.11).

Dit is geen makkelijk verhaal om te lezen, en velen van ons worstelen met de strenge straf van God in dit gedeelte. Uiteindelijk kent alleen God onze hartsgeheimen en moeten we erop vertrouwen dat zijn oordeel eerlijk en rechtvaardig is. We worden er echter aan herinnerd hoe ontzagwekkend de aanwezigheid van God in ons midden is. Het gevoel van Gods aanwezigheid was zo groot dat de mensen bang waren dat hun zonden aan het licht zouden komen. Maar deze aanwezigheid van God en de Heilige Geest zorgde ook voor bijzondere bekeringen, genezingen, tekenen en wonderen.

Liefde tegenover haat

In dit gedeelte zien we tegenovergestelde emoties. Amnon werd verliefd op Tamar (v.1c). Hij zegt: 'Ik heb Tamar, de zuster van mijn broer Absalom, lief.' (v.4c). David had veel vrouwen en heel veel kinderen. De jongens werden waarschijnlijk gescheiden van de meisjes zodra ze een jaar of vijf waren. Ze hadden niet het gevoel bij elkaar te horen zoals dat in hedendaagse families gebruikelijk is.

Amnon was van plan om Tamar te verkrachten, maar zij smeekt hem om dat niet te doen: 'Zoiets verschrikkelijks mag je niet doen!' (v.12, BGT). Ze biedt zelfs aan om met hem te trouwen (v.13). De wet verbood een huwelijk met een halfzus. Mogelijk dat deze wet niet werd gehandhaafd in die tijd. Waarschijnlijk grijpt Tamar zich vast aan een strohalm. Amnon 'wilde echter niet naar haar stem luisteren, maar omdat hij sterker was dan zij, verkrachtte hij haar en sliep met haar.' (v.14).

De Bijbel gaat het probleem van seksueel misbruik niet uit de weg. Verkrachting was, is en blijft een afschuwelijke misdaad. Tamar noemt het 'schandelijk' (v.12). Het is de daad van een 'eerloze dwaas' (v.13b, WV). Het heeft eenzaamheid (v.20) en haat (v.22) tot gevolg.

We zien iets van de afschuwelijke schade die seksueel misbruik aanricht bij het slachtoffer: 'Tamar gooide zand over haar hoofd en ze scheurde haar jurk kapot. Ze was wanhopig. Huilend liep ze naar huis' (v.19, BGT). Ze werd 'van het leven afgesneden' (v.20, NBV).

En blijkbaar sloeg Amnons liefde onmiddellijk om in haat. 'Daarna haatte Amnon haar met een heel diepe haat. Ja, de haat waarmee hij haar haatte, was groter dan de liefde waarmee hij haar had liefgehad' (v.15). Dit bracht nog meer ellende voor David en zijn familie. Het geweld krijgt een vervolg. Amnon wordt vermoord en Absalom moet vluchten, waardoor hij van David wordt gescheiden (vv.23-39).

Misschien zou je beter kunnen zeggen dat Amnon 'verzot' was op Tamar. Hij was misschien 'verliefd' op haar, maar hij hield duidelijk niet van haar. Het is bijzonder, maar deel van de gebroken menselijke natuur, dat een verliefdheid zomaar kan omslaan in haat. De liefde van Amnon was in ieder geval geen ware liefde.

'De liefde is geduldig, zij is vriendelijk, de liefde is niet jaloers, de liefde pronkt niet, zij doet niet gewichtig, zij handelt niet ongepast, zij zoekt niet haar eigen belang, zij wordt niet verbitterd, zij denkt geen kwaad, zij verblijdt zich niet over de ongerechtigheid, maar verheugt zich over de waarheid, zij bedekt alle dingen, zij gelooft alle dingen, zij hoopt alle dingen, zij verdraagt alle dingen.' (1 Korinthe 13:4-7).

Pippa's bijdrage

In 2 Samuel 13:1-39 zien we de familie uit elkaar vallen.

Er werden afschuwelijke beslissingen genomen. Jonadab, Amnons vriend, gaf slechte raad (v.5). Als David Amnon had gestraft voor de verkrachting van zijn zus Tamar, had Absalom waarschijnlijk niet het recht in eigen hand genomen.

Jonadab had zich duidelijk moeten schamen omdat hij medeverantwoordelijk was voor het probleem. Hij wist dat Absalom van plan was om Amnon te doden, maar hij waarschuwde David niet. Hij zegt er achteraf pas iets over. Hij was een slechte vriend voor hen allemaal.

Het is moeilijk om mensen de waarheid te vertellen in plaats van wat ze graag willen horen. Maar het is belangrijk om goede raad te geven, zelfs als we hiermee onze vriendschap op het spel zetten.