Volgens de schrijver van Spreuken is 'eerbied voor de Heer' (19:23a, BGT) het antwoord op problemen. Eerbied voor de Heer betekent dat je een band hebt met God, Hem vertrouwt, eert en respecteert. Hij schrijft: ‘Eerbiedig ontzag voor de HERE geeft leven; want wie daarvan vol is, kan voldaan en rustig leven; hij hoeft nergens bang voor te zijn’ (v.23, HB).

Hij noemt een aantal oorzaken van onze problemen:

• Luiheid
  
  Luiheid wordt in dit gedeelte aangemerkt als een oorzaak van problemen in de toekomst: 'Een luiaard ploegt niet in de herfst, en vraagt zich in de zomer af waarom hij niet kan oogsten' (20:4, zie ook 19:24).
  

• Cynisme
  
  Spot (19:25,29) is een vorm van cynisme. We zien dit tegenwoordig veel in onze cultuur. Het dringt soms zelfs de kerk binnen, maar dat is niet goed. Het geeft problemen.
  

• Oneerlijkheid
  
  Oneerlijkheid is een andere oorzaak van problemen. 'Een onbetrouwbare getuige spot met het recht, een goddeloze zwelgt in onrecht' (v.28).
  

• Verslavende middelen
  
  'Van wijn word je een spotter, van drank een braller, wie zich bedrinkt, verliest zijn verstand' (20:1). Drank maakt meer kapot dan je lief is. Veel misdaden worden gepleegd onder invloed van drank of drugs.
  

• Ruzie
  
  'Het strekt een mens tot eer om ruzie te vermijden, een dwaas stort zich in een woordenstrijd' (v.3).

Een van de belangrijkste problemen van onze tijd is de angst en lusteloosheid die we voelen doordat we onszelf constant met anderen vergelijken en bang zijn om ook maar iets te missen.

De oplossing voor deze angst vinden we in de woorden van Paulus aan het begin van het gedeelte voor vandaag: 'Laat ieder zo leven als de Here voor hem bedoeld heeft en met de gaven die de Here hem heeft gegeven. Ieder moet zo leven als de Here hem heeft geroepen' (v.17, HB). Dit is het principe waarop zijn hele betoog is gebaseerd (vv.17-24). Een pasbekeerde christen moet zo blijven als hij was toen hij tot geloof kwam.

Hij geeft drie voorbeelden: huwelijk, besnijdenis en slavernij. (De eerste christenen vormden een kleine minderheid die niet voldoende invloed had om de slavernij af te schaffen).

Maar dit heeft een grotere reikwijdte. Ze moeten hun baan niet opgeven, tenzij ze een duidelijke roeping krijgen voor een ander beroep of als hun beroep illegaal of onzedelijk is. Gods roeping is om dingen te doen, niet alleen maar om dingen te laten.

Paulus wil mensen behoeden voor 'veel extra zorgen' (v.28, BGT). Hij wil niet dat ons leven nodeloos ingewikkeld is. Als hij kijkt naar de kwestie van trouwen of niet trouwen is zijn grootste zorg 'onverminderde toewijding aan de Heer' (v.35), het uiteindelijke doel van ons leven.

Paulus noemt de voordelen van single-zijn. Jezus Zelf was single en heeft gezegd dat sommige mensen onvrijwillig single zijn, terwijl het voor anderen een keuze is met het oog op het koninkrijk (Matteüs 19:12). Onvrijwillig single-zijn is een moeilijk en pijnlijk onderwerp en dit is niet waar Jezus het over heeft in Matteüs 19, en ook niet waar Paulus het hier over heeft. Paulus heeft het over single-zijn met het oog op het koninkrijk. Dit kan tijdelijk zijn of permanent.

Het is duidelijk wat de nadelen zijn van single-zijn. Voor alleenstaande christenen is dit ten eerste het gemis van een partner en de eenzaamheid die dit met zich mee kan brengen, ten tweede het gebrek aan seksuele vervulling en ten derde het niet hebben van kinderen.

Maar Paulus geeft hier ook twee redenen waarom het een voordeel kan zijn om single te zijn:

• De korte duur van het leven
  
  Hij schrijft dat we geen tijd te verliezen hebben: 'Laat daarom ieder die een vrouw heeft zo leven dat het hem niet in beslag neemt, ieder die verdriet heeft zo dat hij er niet door wordt beheerst, ieder die vreugde voelt zo dat hij er niet in opgaat, ieder die bezit verwerft alsof het niet zijn eigendom is, ieder die in deze wereld leeft alsof ze voor hem niet meer van belang is' (1 Korintiërs 7:29-31).
  
  Hij verbiedt het huwelijk niet, net zo min als hij mensen verbiedt om te lachen, te rouwen of dingen te kopen. Hij zegt dat alles in het niet valt bij de heerlijkheid van het dienen van de Heer. We moeten ons losmaken van de dingen van deze wereld. Dit kan makkelijker zijn voor iemand die geen partner heeft.
  

• Minder afleiding
  
  Dit geldt vooral in tijden van vervolging. Toen dit gedeelte werd geschreven, werden de christenen vervolgd ('de huidige beproevingen', v.26).
  
  Paulus schrijft: 'Ik zou wel willen dat u geen zorgen had. Iemand die niet getrouwd is, kan al zijn tijd en aandacht aan de zaken van de Here besteden (...) Maar wie getrouwd is, moet aan dingen van de wereld denken. Hij wil het niet alleen zijn vrouw naar de zin maken, maar ook naar de wil van de Here leven. Zijn liefde en aandacht zijn verdeeld. Een getrouwde vrouw heeft hetzelfde probleem. Ook zij is bezig met de dingen van de wereld en probeert het haar man naar de zin te maken. Heel anders is het voor een ongetrouwde vrouw. Zij kan al haar tijd en aandacht aan de zaak van de Here besteden en behoort Hem met hart en ziel toe (...) Ik wil graag dat u goed leeft en dat zo min mogelijk dingen uw aandacht van de Here afleiden' (vv.32-35, HB).

Onze tijd, energie en financiële middelen zijn beperkt. Het staat als een paal boven water dat het huwelijk veel eisen aan ons stelt. Paulus roept ons op om positief te staan tegenover single-zijn, of dit nu tijdelijk is of permanent. Hij zegt dat het voldoening en vrijheid kan geven, zoals bij Jezus.

In Efeziërs 5 schrijft hij dat het huwelijk zelf slechts een beeld is van de relatie tussen Christus en de kerk. We vinden de werkelijkheid in Christus. Zowel het huwelijk als single-zijn zijn geschenken. Waar het om gaat is onze 'onverminderde toewijding aan de Heer' (1 Korintiërs 7:35). We denken vaak dat het het beste is om te trouwen en dat dit de meest logische levensweg is. Dit gedeelte wijst ons erop dat we de voordelen van single-zijn niet uit het oog moeten verliezen. Single-zijn is niet beter of slechter en kan heel vruchtbaar en bevredigend zijn.

De schrijver borduurt voort op het thema van de leegheid en zinloosheid van het leven. Hij ziet het leven als een aaneenschakeling van narigheid, onderdrukking en gezwoeg (4:1-6).

Hij heeft het over de leegheid die mensen op hoge posities ervaren (vv.13-16). Hij noemt ook de leegte van een leven in rijkdom (5:16-17) en het streven naar het onbereikbare (6:9). Toch geeft hij bij deze nogal pessimistische en deprimerende kijk op het leven aanwijzingen voor hoe we ten volle kunnen leven met gezwoeg en problemen.

• Werk
  
  Geen werk hebben is niet goed: 'Een dwaas zit met zijn handen in zijn schoot' (4:5). Maar, je moet ook weer niet te hard werken: 'Beter nu en dan een weinig rust, dan steeds maar hard werken en zinloos gejaag' (v.6, HB).
  
  Het beste is werken met mate: 'Maar beter is één hand gevuld met rust dan beide vuisten vol gezwoeg en najagen van wind' (v.6). Hij vervolgt: 'Een arbeider slaapt goed, of hij nu veel of weinig te verteren heeft' (5:11).
  

• Relaties
  
  Hierna bespreekt de schrijver het levensbelang van relaties: huwelijk, vriendschap en teams (4:9-12). Het eerste voordeel is samenwerken. 'Je kunt beter met zijn tweeën dan alleen zijn, want – dat is zeker – samen zwoegen loont' (v.9). Samenwerken als team kan veel efficiënter zijn dan alleen werken.
  
  Het tweede voordeel is dat je elkaar kunt steunen. 'Wanneer twee vrienden samen zijn en een van beiden valt, helpt de ander hem weer overeind' (v.10).
  
  Het derde voordeel is fysieke en mentale steun: 'Een koord dat uit drie strengen is gevlochten, is niet snel stuk te trekken' (v.12).
  
  Het geheim van een sterke band in vriendschap of het huwelijk is de derde streng. Dit wordt in de andere gedeelten voor vandaag 'onverminderde toewijding aan de Heer' (1 Korintiërs 7:35) en 'ontzag voor de Heer' (Spreuken 19:23a) genoemd.