Je weg zoeken door het leven

1. Neem geen verkeerde afslag

Ontrouw is een voorbeeld van een verkeerde afslag die we niet moeten nemen (vv.16-18). Wijsheid zal voorkomen dat je verkeerde dingen doet (v.12, BGT). Wijsheid houdt je op de juiste koers. Wijsheid weerhoudt ons ervan wegen in te slaan die doodlopen of verdwaald te raken in een doolhof. Het kwaad kan er aanlokkelijk uitzien, maar het is slecht en leidt naar duisternis.

Het huwelijk is gekoppeld aan het 'verbond met God' (v.17). ‘Verbond’ is een belangrijk woord dat de relatie tussen Israël en God beschrijft; dit is het oude verbond. Onze relatie met Hem wordt het nieuwe verbond genoemd. Een verbond is een bindende overeenkomst die niet verbroken mag worden.

Een overspelige relatie is verkeerd voor beide partijen. In dit geval is het de vrouw die de geliefde van haar jeugd heeft verlaten en daardoor het verbond met haar God is vergeten (v.17). De man die overspel met haar heeft gepleegd, is bezweken voor de verleiding en heeft een verkeerde afslag genomen die uiteindelijk voert naar 'het rijk der schimmen' (v.18).

Wijsheid houdt je op de juiste weg (v. 16a). 'Houd daarom het rechte pad, volg de weg van wie rechtvaardig zijn, want wie rechtschapen zijn, zullen wonen in het land der levenden, wie onberispelijk hun weg gaan, vinden er een vast verblijf' (vv.20-21).

Matteüs 14:1-21

2. Kies het goede pad

Moeilijkheden in het leven kunnen je van het goede pad afbrengen. Maar als je de juiste koers houdt, word je van moeilijkheden juist wijzer en barmhartiger.

In Spreuken lazen we over de keuze tussen de weg van de wijsheid en de weg van het kwaad. Hier zien we deze twee wegen in de praktijk in de levens van Jezus en Herodes.

De weg van het kwaad

Herodes de Tetrarch was Herodes Antipas (21 v. Chr. - 39 na Chr.). Dit was de man die Jezus afwees toen Pilatus Hem naar Herodes had gestuurd, vlak voor Jezus' dood (zie Lucas 23:8-12).

Herodes deed precies waar de schrijver van Spreuken voor waarschuwt. Hij had overspel gepleegd met Herodias, de vrouw van zijn broer. Toen hij met zijn daden werd geconfronteerd, liet hij Johannes de Doper arresteren, in de boeien slaan en in de gevangenis gooien vanwege zijn eigen slechte geweten (Matteüs 14:3).

In het leven van Herodes draaide alles om persoonlijke bevrediging. Hij zette de ene vrouw aan de kant en nam een andere. Hij had alleen oog voor zijn eigen genot en bekommerde zich niet om de ellende die zijn daden veroorzaakten voor anderen, niet in de laatste plaats voor zijn broer Filippus. Pas op dat je eigen plezier niet belangrijker voor je is dan de behoeften van anderen.

De angst om afgewezen te worden kan ook voor problemen zorgen. Herodes was bang voor het volk en vreesde wat het zou doen als hij Johannes ter dood zou laten brengen (v.5). En toch was hij ook bang dat de gasten bij zijn feest hem zouden afwijzen. Daarom geeft hij de dochter van Herodias haar zin als ze vraagt om het hoofd van Johannes de Doper (vv.8–10). Zorg ervoor dat je de mening van anderen niet belangrijker vindt dan je eigen besef van goed en kwaad.

Aangezien Johannes de Doper vrijmoedig had gesproken (v.4), wilde Herodes hem ombrengen. Het kwaad lijkt dit gezin in de genen te zitten, want de dochter van Herodias spant samen met haar moeder om Johannes te laten onthoofden (vv.6–10). Ze waren zo verdorven door het kwaad dat ze niet verblikten of verbloosden bij het zien van het hoofd van Johannes de Doper op een schaal (v.11).
De weg van het goede

Jezus was duidelijk diep geschokt door het nieuws over de dood van zijn neef (v.12). In reactie op het slechte nieuws trok Hij zich terug op een afgelegen plaats (v.13). Hij wilde alleen zijn met God.

Maar Jezus raakte niet geïrriteerd toen zijn plannen werden gedwarsboomd (wat bij mij wel vaak het geval is). Het is goed om plannen te maken, maar we moeten God toestaan om onze plannen te wijzigen. Vanwege zijn medelijden (v.14) had Jezus de wijsheid om de dingen op zijn beloop te laten, maar ook actief te reageren en hun zieken te genezen (v.14). En zelfs na dit alles greep Hij niet de mogelijkheid om alleen te zijn. In plaats daarvan zorgde Hij voor eten voor de menigte. Hij leerde zijn leerlingen hoe ze hun op wonderbaarlijke wijze te eten konden geven (vv.16,19-20). Hij schakelde ze in.

We zien de buitengewone wijsheid van Jezus terwijl Hij zich een weg zocht door deze dag. De dag was heel slecht begonnen. Maar Jezus kreeg het voor elkaar om veel zieke mensen te genezen en 'vijfduizend man, vrouwen en kinderen niet meegeteld' te eten te geven (v.21). Het was een dag die men nooit is vergeten en die grote invloed heeft gehad op miljoenen levens.

Genesis 40:1-41:40

3. Zoek je weg door de uitdagingen van het leven

Ben je wel eens afgewezen, onrechtvaardig behandeld, teleurgesteld door een vriend of heb je iets anders frusterends meegemaakt?

'Groot geloof is het resultaat van grote strijd. Geweldige getuigenissen zijn het resultaat van grote beproevingen. Grote overwinningen kunnen alleen behaald worden op grote problemen', aldus Smith Wigglesworth. Jozefs leven is hiervan een voorbeeld.

Jozef kreeg de leiding over het hele land Egypte toen hij 30 jaar oud was (41:46). De farao was op zoek naar een verstandig en wijs man en realiseerde zich dat er niemand zo geschikt was als Jozef (vv.33,39).

Maar daarvoor had Jozef het heel moeilijk gehad. Het hoorde allemaal bij zijn training. Hij was verkocht door zijn broers, onrechtvaardig behandeld en in de gevangenis gegooid. En daarmee waren zijn moeilijkheden nog niet voorbij.

God gaf hem de uitleg van de dromen van zijn medegevangenen, de schenker en de bakker. De uitleg die hij ontving, was ondubbelzinnig en juist. De bakker werd terechtgesteld, maar de opperschenker werd vrijgelaten en kreeg zijn oude positie terug. Het enige wat Jozef de schenker vroeg, was of hij aan hem wilde denken als hij (de schenker) was vrijgelaten: 'Ik hoop dat u aan mij zult denken als het u straks goed gaat en dat u mij een dienst wilt bewijzen door de aandacht van de farao op mij te vestigen, zodat ik vrijkom' (40:14)

Maar de opperschenker vergat Jozef (v.23). Dit moet een enorme tegenslag zijn geweest voor Jozef. Het is heel naar als je vrienden je teleurstellen. Voor Jozef betekende dit dat hij nog twee jaar langer in een kerker moest wegkwijnen (41:1).

De gevangenis moet voor een man met Jozefs talenten een bijzonder frustrerende plek zijn geweest. Hij was een twintiger, in de bloei van zijn leven. Hij wist niet eens of hij ooit nog vrij zou komen. Ik heb niet erg veel geduld. Ik denk dat ik gek zou zijn geworden van frustratie.

In werkelijkheid was God bezig om Jozef voor te bereiden op een grootse taak. Maar het zal waarschijnlijk op dat moment niet zo hebben gevoeld. Door hem zijn medegevangenen te laten voeden, bereidde God Jozef voor op zijn taak om de volken te voeden vanuit een paleis.

Pas toen de farao dromen had die hij niet kon verklaren, zei de opperschenker eindelijk: 'Dit brengt me ertoe, farao, u eraan te herinneren dat ik eens een vergrijp had gepleegd' (v.9). Jozef werd geroepen om de dromen van de farao uit te leggen.

Jozef zei: 'Dat is niet aan mij, maar misschien geeft God een uitleg die gunstig is voor de farao’ (v.16). We zien hoeveel wijzer Jozef is geworden. De zelfingenomenheid en opschepperij van zijn jeugd hebben plaatsgemaakt voor vertrouwen op God. Hij handelt hier met een zeer ongewone combinatie van bescheidenheid en vertrouwen (twee eigenschappen die niet vaak samengaan). Dit is de bescheidenheid en het vertrouwen dat we nodig hebben bij de uitdagingen waar het leven ons voor stelt: 'Dat kan ik niet zelf, maar God kan en wil dat doen.'

Jozef legt de dromen van de farao uit (vv. 25-32) en vertelt hem wat hij moet doen (vv.33-36). Zelfs de farao ziet de grote wijsheid die Jozef heeft verworven. Hij vraagt aan zijn dienaren: 'Zouden we ooit iemand kunnen vinden als deze man, iemand die zo vervuld is van Gods geest?' (v.38). Omdat hij inzag dat er niemand zo 'verstandig' en 'wijs' was als Jozef, gaf de farao hem het gezag over heel Egypte (vv.39-41).

Door al je ellende, moeilijkheden en beproevingen bereidt God je voor. Jozef was wijzer geworden. Daardoor kon hij een plan voorstellen waarmee hij het volk door een periode van grote economische recessie en onrust zou kunnen helpen. Velen van ons hebben momenteel te maken met allerlei financiële problemen. De hulp en wijsheid van God kunnen de situatie niet altijd veranderen, maar kunnen je wel door de moeilijke tijden heen helpen.

Pippa's bijdrage

Genesis 40

Ik ben diep onder de indruk van Jozef. Hij was dan misschien een beetje verwaand toen hij jong was (dat kwam vast doordat zijn vader hem voortrok), maar verder deed hij alles goed. Al had hij misschien iets tactvoller kunnen zijn naar de bakker.

Ondanks alle onrecht dat hem is aangedaan, vertoont hij geen greintje bitterheid of twijfel aan God. Hij behandelt de farao met respect, maar maakt wel duidelijk dat niet hij, maar God de dromen uitlegt. Zijn jeugdige opschepperij is verdwenen en alle eer gaat naar God. Hij probeert niet eens een deal te sluiten om vrij te komen. Geen wonder dat de farao onder de indruk is. Jozef staat voor hem, bescheiden, zelfverzekerd en klaar om God te dienen.