Alsof je nooit iets verkeerd hebt gedaan

17 juli - dag 198

In mijn jaren als advocaat heb ik gemerkt dat veel mensen het eng vinden om voor een rechtbank te verschijnen, zelfs al is het slechts als getuige. Als eiser of verdachte is het nog zenuwslopender. Ik heb vaak de opluchting gezien van een verdachte bij vrijspraak en de opluchting van een eiser als de rechter oordeelde dat hij 'het recht aan zijn kant' had.

In het rechtssysteem van het oude Israël liepen beide partijen een risico bij een oordeel van de rechtbank. Het gerechtelijk proces was bedoeld als verlossing; de rechter moest de partij die het recht aan zijn kant had helpen het onrecht uit de wereld te helpen. Aan het einde van de rechtszaak werd de ene partij in het gelijk gesteld en rechtvaardig verklaard en werd de andere als schuldige aangewezen. Als dit lukte, was recht geschied. Het Hebreeuwse woord voor rechtvaardig is tsaddiq, dat in sommige versies wordt vertaald als 'onschuldig', iemand die het recht aan zijn kant heeft. Dit is de oudtestamentische achtergrond van 'gerechtvaardigd' worden.

Je zou kunnen zeggen: 'alsof ik nooit iets verkeerd heb gedaan'. Jezus is gestorven voor onze zonden. Als je in Hem gelooft, word je gerechtvaardigd. Jij wordt vrijgesproken. Je wordt als gerechtvaardigd aangenomen in Gods ogen. Je zonde is niet langer een obstakel tussen jou en God. Je kunt een in een goede relatie met God leven en met andere mensen. Dit is 'rechtvaardiging'.

Geruchten over rechtvaardiging

David ontving de zegen van rechtvaardiging door geloof en werd aangenomen als kind van God. Hij zegt: 'Heer, hoor mijn gebed, hoor hoe ik om hulp smeek' (v.6, BGT). Zoals een ouder zich liefdevol buigt zodat een kind iets in zijn oor kan fluisteren, zo luistert God naar de gebeden van zijn kinderen: ‘In de dag van mijn benauwdheid roep ik U aan, want U verhoort mij’ (v.7).

David had niet het voordeel van een leven onder het nieuwe verbond. Hij leefde eerder dan het leven, de dood en de opstanding van Jezus. Maar op een bepaalde manier wordt het kruis niet beperkt door de tijd. Het was ook al van kracht voor de mensen die eerder dan Jezus leefden, zoals Abraham en David. Paulus laat zien dat David de geweldige zegen had ervaren van Gods vergeving en herstel (Romeinen 4:6-8; Psalm 32:1-2a).

Eigenlijk zegt Paulus dat David was gerechtvaardigd door geloof, hoewel de gebeurtenis die dit mogelijk heeft gemaakt nog niet had plaatsgevonden.

Ten eerste begreep hij Gods liefde. Hij wist dat 'ieder die U aanroept, zich mag koesteren in Uw goedheid en liefde' (Psalm 86:5b, HB).

Ten tweede wist hij dat God genadig is en vol vergeving. 'Wees mij genadig, Heere (...) U, Heere, bent immers goed, mild om te vergeven' (vv.3a,5a).

Ten derde had hij het vertrouwen om te geloven dat God hem zou redden vanwege zijn geloof, ook al wist hij dat hij Gods vergeving en genade niet verdiende: 'U, mijn God, verlos uw dienaar, die op U vertrouwt' (v.2b).

Met andere woorden, David begreep alle aspecten van rechtvaardiging door geloof, behalve één. Het ontbrekende stukje was de dood van Jezus die stierf voor onze zonden.

Viering van rechtvaardiging

Hoe kunnen wij, mensen met al onze fouten, 'in ons recht' staan voor God? Hoe kun je 'gerechtvaardigd' zijn in zijn ogen? Moet je hier je hele leven hard voor werken en dan maar hopen op het beste?

"Nee", zegt Paulus. Er is iets verbijsterends gebeurd door het leven, het sterven en de opstanding van Jezus. We kunnen deze rechtvaardiging nu helemaal gratis ontvangen als geschenk. Je krijgt het niet door heel hard te werken, maar door te geloven (vv.1-5).

Bij Alpha vragen mensen vaak: "Als Jezus is gestorven voor onze zonden, hoe zit het dan met mensen die eerder dan Jezus leefden?"

Paulus weet dat hij iets moet met het geval van Abraham. Zijn tegenstanders beweerden mogelijk dat Abraham was gerechtvaardigd vanwege zijn goede werken en dat hij zich daarover dus op de borst kon slaan (v.2). Paulus laat zien dat in de Schriften staat: 'Abraham geloofde God, en het is hem tot gerechtigheid gerekend' (v.3), Genesis 15:6). Dit impliceert, zegt Paulus, dat het een geschenk was en geen verdienste (Romeinen 4:5).

'Welnu, hij die werkt, krijgt zijn loon niet aangerekend als gunst, maar als zijn verschuldigd recht. Aan degene echter die niet werkt, maar gelooft in Hem die de goddeloze rechtvaardigt, wordt zijn geloof als gerechtigheid aangerekend' (vv.4-5, WV).

Paulus' tegenstanders brachten hier mogelijk tegenin dat dit geschenk alleen bedoeld is voor Joden (de besnedenen). Maar Paulus zegt dat Abraham pas later is besneden (Genesis 17) en dat daarom de zegen van rechtvaardiging door geloof geldt voor zowel besnedenen (Joden) als onbesnedenen (de rest van de mensheid) (Romeinen 4:9-10).

Besnijdenis was niet de reden van rechtvaardiging. Het was de bezegeling ervan. 'Pas nadat hij door zijn vertrouwen op God vrijgesproken was, werd [Abraham] besneden. Dat was het teken waarmee zijn onschuld werd bezegeld' (vv.10-11, HB).

Het verhaal van Abraham laat zien dat het feit dat hij als rechtvaardig werd beschouwd niet was vanwege zijn werken, besnijdenis of de wet, maar door Gods genade door geloof in Jezus. Als Abraham werd gerechtvaardigd door geloof is hij de vader van iedereen die gelooft, ook van de mensen die niet besneden zijn (v.11).

Het kruis werkt door alle tijden heen. Door wat Jezus heeft gedaan aan het kruis, werden mensen die nog nooit van Hem hadden gehoord, maar wel vertrouwden op God gerechtvaardigd door hun geloof.

Moet je dit allemaal begrijpen om te worden gerechtvaardigd door geloof? Helemaal niet. Rechtvaardiging krijg je door geloof, dus je hoeft niet eens te begrijpen wat het is om door je geloof te worden gerechtvaardigd; je hoeft alleen maar te geloven. 'Maar de belofte had alles te maken met vertrouwen omdat ze een gave van God moest zijn, want alleen zo kon ze voor heel het nageslacht blijven gelden' (v.16a, NBV).

Gemeenschappen van rechtvaardiging

Het maakt God niet uit hoe 'godsdienstig' je bent. Hij vindt integriteit, recht en gerechtigheid veel belangrijker. Zonder die drie is alle godsdienstigheid schijnheilig. Hij zegt:

'Ik haat jullie feesten. Ik wil er niets mee te maken hebben. De offers die jullie brengen, wil ik niet. Al jullie offers, ik kijk er niet naar. Val me niet lastig met muziek en liedjes. Ik wil jullie harpen niet horen. Zorg liever dat er weer eerlijke rechters komen. Dat moet net zo gewoon zijn als dat er water door een rivier stroomt' (vv.21-24, BGT).

Een van de gevolgen van rechtvaardiging door geloof is dat het volk van God erop reageert met recht en gerechtigheid. Johannes Calvijn heeft gezegd: 'Alleen door geloof is rechtvaardiging mogelijk, maar het geloof dat rechtvaardigt mag nooit op zich staan.' Onze natuurlijke reactie op wat God voor ons heeft gedaan zou moeten zijn dat we leven in overeenstemming met Zijn wil.

Recht en gerechtigheid staan centraal in dit gedeelte en in het hele boek Amos. God wil recht voor de armen. God spreekt bij monde van de profeet Amos:

'Jullie onderdrukken arme mensen, en pakken hun koren af. Daarom straf ik jullie.
Jullie hebben huizen gebouwd, maar jullie zullen er niet in wonen. Jullie hebben mooie wijngaarden aangelegd, maar jullie zullen er geen wijn van drinken.
Ik weet hoe slecht jullie je gedragen hebben. Jullie misdaden zijn niet te tellen.
Jullie maken het leven voor eerlijke mensen onmogelijk. Jullie laten je omkopen. En jullie geven arme mensen geen eerlijk proces"' (vv.11-12, BGT).

God zal niet toestaan dat menselijk onrecht eeuwig blijft bestaan. Hij zal ingrijpen en zijn gerechtigheid brengen. God haat onrecht.

Het redden van mensen uit slavernij of andere vormen van slavernij, het bestrijden van mensenhandel voor seks, racisme en andere vormen van onrecht zouden hoog op onze agenda moeten staan. Ze staan zeker hoog op Gods agenda: 'Laat het recht stromen als water, de gerechtigheid als een altijd stromende beek' (v.24).