Hoe zit het met je hart?

9 maart - dag 68

Nobelprijswinaar Aleksandr Solzhenitsyn (1918-2008) is de belangrijkste Russische literaire kunstenaar van de tweede helft van de twintigste eeuw. Hij heeft acht jaar gevangengezeten omdat hij kritiek had op Stalin. Hij schreef: 'De lijn tussen goed en kwaad loopt niet door staten, klassen of politieke partijen (...) maar midden door elk mensenhart en door alle mensenharten.'

Wij zijn allemaal gemaakt naar het beeld van God. Mensen zijn in staat tot grote daden uit liefde, moed en heldendom. Maar niemand (behalve Jezus) is zonder zonde. Hoe zit het met jouw hart?

Jouw hart en zijn zwakheid

Elke zonde is een overtreding van de wet van God en is daarom erg. Maar niet elke zonde is even erg. Sommige zonden zijn veel erger dan andere.

De schrijver van Spreuken laat dit zien aan de hand van het voorbeeld van iemand die steelt omdat hij omkomt van de honger. Ja, ook dit is verkeerd en ook hierop staat een straf (vv.30-31).

Maar de schrijver zegt dat de gevolgen van overspel veel erger zijn. Het veroorzaakt 'schande' (v.33b), 'jaloersheid' (v.34a), 'wraak' (v.34b) en verwoeste levens, vooral van de overspeligen zelf: 'Wie met een vrouw overspel pleegt, is zonder verstand. Wie dat doet, richt zijn ziel te gronde (…) en zijn smaad zal niet uitgewist worden,' (vv.32-33).

De schrijver zegt: 'Door jaloezie ontsteekt een man in woede, als hij wraak kan nemen, doet hij dat meedogenloos' (v.34, NBV). De menselijke aard is in duizenden jaren niet veel veranderd.

Er is op zich niets mis met seks of geld. Maar aan beide kleven vele verleidingen. Een aantal wetten in het gedeelte van het Oude Testament voor vandaag is ontworpen om deze twee zaken te begrenzen, zodat ze op de juiste manier worden gebruikt.

Jouw hart en zijn resultaten

De zondige menselijke aard heeft geleid tot de dood van Jezus. Wij worden uitgedaagd om anders te zijn:

Wees oprecht
Judas verraadde Jezus met een kus. Hij zei: 'Die ik kussen zal, Die is het' (v.44b). Hij ging naar Jezus toe en 'kuste Hem' (v.45).

In het Grieks is het woord voor schijnheiligheid hetzelfde als het woord voor masker. (Maskers werden in het oude Griekenland gebruikt op het toneel.) Van buiten leek het of Judas van Jezus hield, hij droeg een liefdevol masker. Maar in werkelijkheid verraadde hij Hem zodat Hij kon worden gekruisigd. De kus was de ultieme daad van schijnheiligheid.

Joyce Meyer schrijft over wat zij de 'judaskus-test' noemt. De beproeving waarbij we worden verraden door vrienden van wie we hebben gehouden, die we hebben gerespecteerd en vertrouwd. De meeste mensen met een leidinggevende positie krijgen te maken met deze beproeving. Je moet de 'dader vergeven en ondanks zijn of haar acties onverminderd blijven doen waartoe God je heeft geroepen'.
Spreek de waarheid
Omdat er geen bewijs tegen Jezus was, waren er valse getuigen nodig. Toch bleken veel mensen bereid om tegen Hem te getuigen (v.56). Ik ben zelf advocaat geweest en weet uit eigen ervaring dat er ook nu nog mensen bereid zijn 'valse verklaringen' af te leggen voor een rechtbank.

Bestrijd corruptie
Corrupte rechters zijn er ook vandaag de dag nog. Men wist, of zou hebben moeten weten, dat Jezus volkomen onschuldig was. Toch 'oordeelden [zij allen] dat Hij schuldig was en de dood verdiende' (v.64b). Het moet vreselijk zijn om te leven in een maatschappij waarin de wet niet wordt gehandhaafd en waarin rechters niet te vertrouwen zijn.
Verplaats je in Jezus
Ik begrijp heel goed waarom Petrus Jezus heeft verloochend. Hij was absoluut vastbesloten om het niet te doen, en toch deed hij het. Ik weet hoe zwak ik zelf ben.

Het verhaal over het verraad van Petrus kan alleen door hemzelf zijn verteld. Hij vertelt zelf in alle openheid en kwetsbaarheid over zijn eigen zwakheid en falen.

Toen Jezus hen het hardst nodig had 'verlieten [Zijn discipelen] Hem en vluchtten allen' (v.50).

Maar Petrus was dapper en vastberaden genoeg om tot 'binnen het paleis van de hogepriester' te gaan, zij het ‘op een afstand’, zodat hij Jezus en het proces kon zien (v.54). Ik vermoed dat ik op dat moment samen met de andere leerlingen al halverwege de weg naar Galilea zou zijn geweest.

Toch vallen er harde woorden over het gedrag van de grote apostel Petrus, die zichzelf verwende. Terwijl zijn vriend en leider Jezus voor de rechtbank werd gesleept, zat Petrus tussen de knechten lekker warm bij het vuur (v.54,67).

Terwijl Petrus toekeek wat er met Jezus gebeurde en begreep wat Hem te wachten stond, nam hij steeds meer afstand van Jezus (v.54a). Dat was de eerste stap op weg naar de verloochening. Toen hij eenmaal begonnen was met liegen, zei hij uiteindelijk: 'Ik ken deze Mens niet over Wie u spreekt...' (v.71b).

Ik weet zeker dat Petrus niet van plan was om zo ver te gaan toen hij afstand nam van Jezus. Maar voor ons allemaal geldt dat de ene zonde gemakkelijk leidt tot een volgende; voor we het in de gaten hebben, doen we dingen waar we heel veel spijt van krijgen. Toen Petrus zich realiseerde wat hij had gedaan, 'begon hij te huilen' (v.72c).

Jouw hart en Gods wet

God wil dat we puur en zuiver leven. We moeten weerspiegelen wie Hij is, en daardoor mensen naar Hem leiden. Dit gedeelte van Leviticus wordt wel de 'code van heiligheid' genoemd; 'Heilig moet u zijn, want Ik, de HEERE, uw God, ben heilig' (19:2).

De menselijke aard heeft eigenzinnige trekken waardoor we wetten en regels nodig hebben. Net als in elke maatschappij zijn er burgerlijke en strafrechtelijke wetten. Sommige wetten zijn heel specifiek bedoeld voor problemen in het oude Israël. Andere zijn algemener van aard en toepasselijk voor de meeste samenlevingen.

De ceremoniële wetten zijn niet langer geldig, de spijswetten zijn afgeschaft door Jezus en de offers zijn overbodig geworden door zijn dood. De burgerlijke wetten zijn niet noodzakelijkerwijs geschikt voor andere volken. Sommige waren menselijk, andere hardvochtig. Kennelijk waren ze noodzakelijk tijdens de eerste fase van de geschiedenis van Israël, maar ze zijn niet allemaal geschikt voor eeuwig of universeel gebruik.

De morele wet is door Jezus verdiept en verbreed en wordt beschreven in de brieven van de apostelen. Zij laten vooral zien waar de wet van Jezus positieve parallellen heeft met de verboden van de wet. Deze wet is nog steeds van kracht als openbaring van Gods wil voor zijn volk.

De morele wet wordt door Jezus als volgt samengevat: 'U zult de Heere, uw God, liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel, met heel uw kracht en met heel uw verstand, en uw naaste als uzelf' (Lukas 10:27). Dit grijpt terug op het gedeelte voor vandaag: '… u moet uw naaste liefhebben als uzelf' (Leviticus 19:18b). De morele wet bestond eruit dat Gods volk heilig moest zijn (v.2b). De rest van de wet leert ons hoe we onze naaste liefhebben als onszelf en hoe we heilig zijn.

De morele wetten die ook nog voor ons van toepassing zijn, omvatten de wetten voor de armenzorg (v.10), de anti-discriminatiewetten (bijvoorbeeld vv.33–34) en de voor de hand liggende wetten met betrekking tot diefstal (v.11), fraude en roof (v.13a) en dergelijke.

Dit zijn vaak belangrijke principes die ook vandaag de dag nog heel actueel zijn. Zo is vers 13b, 'Betaal een dagloner zijn loon nog op dezelfde dag uit' (NBV) een aansporing om rekeningen op tijd te betalen. Steeds meer mensen betalen hun rekeningen pas bij de laatste aanmaning. God roept zijn volk op om anders te zijn. Dit is slechts een klein voorbeeld van wat het inhoudt om een heilig volk te zijn.

Als je je hart puur en rein wilt houden, moet je je verre houden van dingen die je leven bederven. Als voorbeelden van duidelijke zonden (vv.3-31) worden 'lasterpraat' (v.16), oftewel roddelen, en 'wrok koesteren' (v.18) genoemd. Praat niet over dingen die je in vertrouwen worden verteld en probeer niemand ook maar iets te verwijten. Je zou kunnen zeggen dat je, als je wrok jegens iemand koestert, iemand als het ware in je hoofd laat wonen zonder dat hij of zij huur betaalt.

De wet waarschuwt ook voor de gevaren van 'waarzeggerij' (v.26b, NBV). Lees geen horoscopen, raadpleeg geen helderzienden, waarzeggers, handlezers, tarotkaarten en houd je verre van andere occulte zaken (vv.31 ev.). Als je je met een van deze zaken hebt ingelaten, kan dit je wel vergeven worden. Toon berouw en doe alles weg wat ermee te maken heeft, zoals boeken, dvd's, tijdschriften en talismannen (Handelingen 19:19).

Een ander doel van de wet is om zonde aan het licht te brengen en ons aan te zetten tot berouw en vertrouwen op de genade van God. Als ik al deze wetten lees, begrijp ik hoe moeilijk het is om ernaar te leven. Ik besef hoezeer ik tekortschiet en hoeveel behoefte ik heb aan Gods vergeving en de hulp van zijn Heilige Geest.

Pippa's bijdrage

Leviticus 19:10

'U mag ook uw wijngaard niet nalopen en de afgevallen druiven van uw wijngaard niet oprapen. U moet ze voor de arme en voor de vreemdeling achterlaten.'

Toen ik klein was, woonden we naast een grote appelboomgaard. We liepen hier vaak doorheen. In de herfst werden alle appels in één keer geplukt. Daarna werd al het fruit dat was gevallen of niet op tijd rijp was verzameld op een grote rottende hoop.

Voedsel aan de armen geven heeft misschien economisch gezien geen nut, maar de Bijbel zegt ons dat we moeten zorgen voor de armen en dat voedsel niet mag worden verspild.