Weet je hoe het voelt om door zorgen te worden overstelpt (v.19a)?

De psalmdichter kan hierover meepraten. Hij schrijft: 'Hij zal rust vinden in kwade dagen (...) Toen ik dacht: 'Mijn voet glijdt weg, hield uw trouw mij staande, HEER. Toen ik door zorgen werd overstelpt, was uw troost de vreugde van mijn ziel' (vv.13a,18-19).

Hij vervolgt: 'De HEER is mijn burcht geworden, mijn God de rots waarop ik schuil' (v.22).

Als je wordt belaagd door zorgen, vraag dan de Heer om hulp. 'Als ik bang was en vol zorgen, hebt u mij getroost en blij gemaakt' (v.19, BGT). In Gods liefde vind je rust, troost en vreugde. God zorgt voor rust in moeilijke tijden (v.13, HB).

Vind je dat je een vredig leven hebt? Wij zijn door God geroepen 'om in vrede te leven' (v.15c). Waar vind je deze 'vrede'? In dit hoofdstuk legt Paulus uit hoe je vrede kunt vinden in relaties, huwelijk, single-zijn en scheiding. Hij begint met een bewering: 'U zegt dat het goed is dat een man geen gemeenschap met een vrouw heeft' (v.1). Hij reageert hierop dat dat klopt, maar dan wel binnen een bepaalde context (v.2a).

Paulus stelt twee tegengestelde gevaren aan de kaak: mensen die zeggen dat 'alles is toegestaan' (zie hoofdstuk 6), wat de oorzaak is van zedeloosheid, en de supergeestelijke asceten die het lichaam alles ontzeggen. Paulus reageert hierop door antwoord te geven op een aantal vragen:

• Is het huwelijk wat God in principe wil voor zijn volk?
  
  Het huwelijk is de norm voor alle mannen en vrouwen: 'Het [is] beter dat iedereen trouwt; elke man moet zijn eigen vrouw hebben en elke vrouw haar eigen man' (v.2, HB). In principe wil God dat mensen trouwen om een partner te hebben (Genesis 2:18), om zich voort te planten (Genesis 1:28) en voor het plezier (1 Korintiërs 7:1-5). Singles zijn de uitzondering. Dat is een speciale roeping.
  
  De reden die Paulus hier geeft, is dat er zoveel ontucht is. 'Het is beter dat mensen wel getrouwd zijn. Anders gaan ze misschien verlangen naar verboden seks' (v.2, BGT). Hij geeft zijn tegenstanders een antwoord in hun eigen straatje. Ze ageerden tegen zedeloosheid en pleitten tegen seks en tegen het huwelijk.
  
  Paulus antwoordt dat de neiging tot ontucht, naast alle positieve redenen, juist een goede reden is om te trouwen.
  

• Wat is de christelijke houding tegenover seks binnen het huwelijk?
  
  De route naar geestelijke volheid in het huwelijk is niet door geen seks te hebben. Binnen het huwelijk bestaat seksuele vrijheid en gelijkheid: 'Een man moet zijn lichaam aan zijn vrouw geven. Daar heeft zij recht op. En een vrouw moet haar lichaam aan haar man geven. Daar heeft hij recht op' (v.3, BGT). De enige reden om geen seks te hebben is voor een korte periode van gebed, maar dan moet je dat wel samen afspreken. Dit is een tegemoetkoming, geen gebod (vv.5-6).
  

• Is het beter om alleen te zijn of om getrouwd te zijn?
  
  Paulus schrijft dat het allebei gaven zijn van God. Het is allebei goed (vv.7-9). Op een bepaalde manier is het beter om niet getrouwd te zijn (de redenen hiervoor krijgen we later): 'Ik zou wel willen dat iedereen net zo was als ik, namelijk niet getrouwd. Maar dat ik dat kan volhouden, is een bijzonder geschenk dat ik van God gekregen heb. Andere mensen hebben weer andere geschenken van God gekregen' (v.7, BGT). Maar het is ook goed om te trouwen (v.9).

• Mag een christen scheiden van een andere christen?
  
  Het algemene principe in dit gedeelte en de rest van het Nieuwe Testament lijkt deze vraag met 'Nee' te beantwoorden: 'Een man mag niet scheiden van zijn vrouw. En een vrouw mag niet scheiden van haar man' (vv.10-11, BGT). Dit is natuurlijk een heel ingewikkelde kwestie. (In hoofdstuk 6 van 'De uitdaging van een christelijke levensstijl' ga ik dieper in op deze kwestie.)

• En hoe zit het met relaties met niet-christenen?
  
  Paulus raadt het christenen af om te trouwen met een niet-christen (2 Korintiërs 6:14-7:1, 1 Korintiërs 7:39). Maar als ze al getrouwd zijn, ligt het weer anders. Een bestaand huwelijk moet niet worden ontbonden.
  
  De tegenstanders van Paulus waren bang dat een huwelijk met een niet-christen het huwelijk zou bezoedelen. Maar Paulus zegt dat het precies omgekeerd is: 'Want ook jullie mannen en vrouwen horen bij God, omdat ze met jullie getrouwd zijn. Jullie kinderen horen toch ook bij God?' (v.14, BGT).
  
  Als de niet-christen zelf wil scheiden en bij elkaar blijven alleen maar frustratie en spanning zou geven, moet de christen de niet-christen laten gaan om de vrede te bewaren (zie v.15).

'Wat heeft een mens dan aan zijn harde werken, aan al zijn zorgen en tobben onder de zon?' (2:22, WV). De woorden 'onder de zon' komen 28 keer voor in dit boek. Deze zinsnede wordt gebruikt om het zoeken naar zin te beschrijven dat niet verder reikt dan dit leven en deze wereld.

Prediker is het verhaal van iemands wanhopige zoektocht naar de zin van het leven. De schrijver plaatst zichzelf in de tijd van koning Salomo, zo'n 3000 jaar geleden, en zoekt het antwoord op verschillende plaatsen.

Joyce Meyer schrijft: 'Salomo was een drukbezet man; hij probeerde alles wat maar mogelijk was en deed alles wat gedaan moest worden, maar aan het einde van zijn leven was hij ontevreden, verbitterd, uitgeput, teleurgesteld en gefrustreerd.' Prediker brengt een paar van deze frustraties over het leven tot uitdrukking.

Eugene Peterson schrijft dat het boek Prediker eigenlijk niet veel zegt over God. De schrijver laat dat over aan de andere 65 boeken van de Bijbel. Zijn taak is om onze totale onmacht te laten zien bij het zoeken naar de zin en vervulling van ons leven als mens alleen (...) Het is een uiteenzetting en afwijzing van alle arrogante en onwetende overtuigingen dat we ons leven op onszelf kunnen leven en op onze voorwaarden.

Salomo komt tot de slotsom dat alles onuitsprekelijk vermoeiend is en dat het nooit genoeg is (1:8). 'Het leven brengt je alleen pijn en verdriet. Wat is dat allemaal zinloos!' (2:23, BGT)

• Intellectualisme
  
  Hij begint met het najagen van 'wijsheid' en 'kennis', maar dit geeft alleen maar 'verdriet' en 'smart' (1:18). 'Want hoe wijzer je wordt, hoe meer verdriet je hebt. Hoe meer je begrijpt, hoe ongelukkiger je wordt' (v.18, BGT). Met meer wijsheid en kennis haal je niet de dieperliggende oorzaak van je zorgen weg: de zinloosheid.
  

• Hedonisme
  
  Hedonisme is de leer waarin genot wordt nagestreefd als grootste goed of doel. 'Ik zei tegen mezelf: 'Laat ik eens proberen om vrolijk te zijn en van het leven te genieten.' ' (2:1, BGT). Hij probeert escapisme in de vorm van 'vrolijkheid' (v.2). Hij probeert stimulerende middelen: 'Ik heb mezelf ondergedompeld in de vrolijkheid van de wijn' (v.3a). Dan zoekt hij zijn heil bij de muziek: 'zangers en zangeressen' (v.8b). Hij doet zich tegoed aan seksueel genot: 'vele, vele vrouwen' (v.8b). Salomo had maar liefst 700 vrouwen en 300 minnaressen. En nog was hij niet voldaan.
  
  'Maar toen nam ik alles wat ik ondernomen had nog eens in ogenschouw, alles wat mijn moeizaam gezwoeg me opgeleverd had, en ik zag in dat het allemaal maar lucht en najagen van wind was' (v.11). Hij ervaart de paradox van het genot: het principe van de verminderde meeropbrengst. Hoe meer je genot zoekt, hoe minder je het vindt.
  

• Materialisme
  
  Materialisme is 'de neiging om het materiële te verkiezen boven het spirituele'. Hij probeert diverse 'grootse dingen' (v.4). Hij vergaart eigendommen (vv.4-6). Hij laat veel mannen en vrouwen voor zich werken (v.7). Hij heeft veel bezittingen (v.7b). Hij vergaart geld: 'Ik heb goud en zilver opgestapeld en in de rijkdom gedeeld van koningen en landen' (v.8a). Hij was geslaagd in het leven, stond in hoog aanzien en was beroemd (v.9). Hij had een goede baan en een geslaagde carrière (v.10b). En toch maakt de dood heel deze zoektocht 'zinloos' (vv.16-18).
  
  Prediker stelt de vragen die in het Nieuwe Testament worden beantwoord. We vinden geen zin 'onder de zon', maar in de Zoon.