Zo kun je je angst overwinnen

31 maart - dag 90

Millenials (geboren tussen 1981 en 2000) worden ook wel de angstgeneratie genoemd. In een van haar bekendste nummers, 'The Fear', zingt Lily Allen over overmand te worden door angst.

Vrees, een ander woord voor angst, heeft in de Bijbel twee verschillende betekenissen: een gezonde en een ongezonde. De goede betekenis van het woord vinden we vaak in de context van ontzag voor God en soms respect voor mensen (vooral mensen die gezag dragen).

De ongezonde betekenis is ‘bang zijn’. Wij worden geacht God te vrezen (in de goede betekenis) en niet bang te zijn voor iets of iemand anders. Veel mensen zijn juist wel bang. Ze vrezen God niet, maar hun leven is vol vrees van het verkeerde soort.

Hoe kun je je angst overwinnen?

Wees eerlijk over je angst

We zijn allemaal wel eens bang. Je kunt proberen om je angst te onderdrukken en net te doen alsof je niet bang bent, of je kunt open en eerlijk zijn over je angst.

David legt een paar brandende vragen aan God voor. Hij heeft geprobeerd zich te beheersen en stil te zijn, maar zijn ervaring was dat zijn pijn steeds erger werd toen hij niet met God praatte (v.3).

Hij realiseerde zich hoeveel tijd een mens doorbrengt in angst en vrees. Maar de korte duur van het leven werpt een ander licht op onze angsten. Het leven is vergankelijk (v.5). Ons leven is 'niet meer dan een zucht' (v.6). Vaak heeft angst met geld te maken: 'tevergeefs is men onrustig. Men brengt van alles bijeen en weet niet wie het binnenhalen zal' (v.7).

David maakt zich vooral druk over het lijden dat hij om zich heen ziet en dat hij zelf doormaakt. Hij begrijpt niet hoe God dat kan laten gebeuren. Hij is zo boos over wat God doet dat hij zelfs vraagt: 'Laat mij met rust en geef me wat vreugde' (v.14a, WV).

Het is goed om je zorgen en klachten uit te spreken naar God. God begrijpt dat lijden ons verwart en pijn doet; Hij heeft immers zelf het ergste lijden doorstaan voor ons.

Deze psalm geeft geen kant-en-klare oplossing voor deze angst voor het lijden. Toch zien we in het hart van deze psalm, waarin David zijn angsten, zorgen en frustraties bij God brengt, dat hij het antwoord vindt in zijn relatie met God. David zegt tegen God: 'Mijn hoop, die is op U!' (v.8). En zijn gebed aan het einde is een erkenning dat hij volledig van God afhankelijk is voor een antwoord.

Het leven is te kort om je zorgen te maken over nutteloze dingen. Bid. Vertrouw op God. Geniet van het leven. Laat je niet op de kop zitten door kleinigheden.

Blijf vertrouwen op Jezus

Er zijn tijden dat je wordt overmand door angst. Soms, zoals tijdens de coronapandemie of de vreselijke oorlog in de Oekraïne, overspoelt het je als de onverwachte storm waarmee de leerlingen te maken krijgen (vv.22-25).

Dit gedeelte begint met een bijzondere combinatie van intimiteit en ontzag. Jezus zegt over zijn volgelingen dat 'die het Woord van God horen en dat doen' een hechte band met Hem zullen hebben (v.21). Ze zijn 'Mijn moeder en Mijn broeders' (v.21).

Intimiteit en ontzag zijn geen tegenpolen, maar vullen elkaar aan. Dit geldt voor elke relatie, of het nu gaat om het huwelijk, hechte vriendschappen of de band tussen ouder en kind. Buitengewone intimiteit gaat vergezeld van een gezond respect.

De leerlingen voelden twee soorten vrees toen zij met Jezus op het meer waren. Toen er een storm opstak waren ze ‘in nood’ (v.23) en ze waren heel bang. Ze maakten Jezus wakker en zeiden: 'Meester, Meester, wij vergaan!' (v.24a).

'Toen stond Hij op en bestrafte de wind en de golven. En ze gingen liggen en er kwam stilte.' (v.24b). Hij zei tegen zijn leerlingen: 'Waar is uw geloof?' (v.25a). Ook hier zien we de tegenstelling tussen ongezonde angst en geloof. Jezus zei tegen hen: 'Waar is jullie vertrouwen?' (v.25a, WV).

De oplossing voor hun angst is heel simpel, maar o zo moeilijk in de praktijk. In mijn eigen leven blijkt het een les die ik steeds weer opnieuw moet leren. Blijf vertrouwen op Jezus, ook in je angstigste momenten. Blijf in Hem geloven. Soms brengt Jezus de storm tot bedaren, zoals hier. Soms laat Hij de storm uitrazen en kalmeert Hij jou.

De leerlingen reageren met gezonde vrees op Jezus' optreden, namelijk met groot ontzag, verbazing en nederigheid (v.25, HB). Ze zeggen tegen elkaar: 'Wie is Deze toch…?' (v.25b)

Hun vraag wordt beantwoord door de man die door demonen was bezeten en die door Jezus wordt genezen. Jezus is de 'Zoon God, de Allerhoogste' (v.28).

De mensen 'vonden de man van wie de demonen uitgegaan waren, zittend aan de voeten van Jezus, gekleed en goed bij zijn verstand; en ze werden bevreesd.' (v.35c). Ze vroegen Jezus om weg te gaan 'want zij waren met grote vrees bevangen' (v.37).

Ook hier zien we de verkeerde soort vrees. Ze waren bang omdat ze hun kostbare varkens kwijt waren. Wat zouden ze nog meer kwijtraken? Ze zagen de onschatbare waarde van een mensenleven niet. Ze wezen Jezus af uit angst, maar Jezus was niet bang voor hen of voor wat dan ook.

Jezus hanteerde hierna een verrassende aanpak. De man die bezeten was geweest wilde bij Hem blijven (v.38). Maar Jezus schakelt hem in om zijn verhaal direct aan anderen te vertellen. Hij zegt: 'Keer terug naar uw huis en vertel wat voor grote dingen God aan u gedaan heeft. En hij ging heel de stad door en verkondigde wat voor grote dingen Jezus aan hem gedaan had.’ (v.39).

In Jezus had hij God leren kennen. Lukas wisselt de zin 'wat voor grote dingen God aan u gedaan heeft' (v.39a) af met de zin 'wat voor grote dingen Jezus aan hem gedaan had' (v.39b). Jezus is God. Dit is de reden waarom Jezus uiteindelijk het antwoord is op al onze ongezonde angst. Laat je niet overmannen door angst, maar overwin je angst met Jezus.

Vrees God en niets anders

Deze hoofdstukken van het Oude Testament zijn zeer schokkend voor de moderne lezer. Sommige delen van het Oude Testament lijken heel moeilijk, zoals Numeri 31:15-18. Er zijn geen eenvoudige oplossingen voor deze kwesties. Soms is wat we weten over Gods liefde en goedheid het enige waaraan we ons kunnen vasthouden en moeten we erop vertrouwen dat er een antwoord is, zelfs als we dat niet helemaal kunnen begrijpen.

Wat we wel kunnen zien in deze hoofdstukken is dat het volk van God in het Oude Testament ontzag had voor God. Ze vonden toegang tot Hem niet vanzelfsprekend. Ze wisten dat hun God niet alleen een God van liefde was, maar ook een rechtvaardige God die zonde en opstandigheid heel hoog opnam (Numeri 31).

We kunnen dit alles begrijpen door Jezus bij het verhaal te betrekken.

Jezus is het enige volmaakte offer
De afnemende aantallen stieren die elke dag moeten worden geofferd (Numeri 29) van dertien, naar zeven naar één, wijzen vooruit naar de tijd waarin geen enkel offer meer nodig is. Jezus, het enige volmaakte offer, heeft verdere offers overbodig gemaakt.

Voor Jezus maakt het niet uit of je man of vrouw bent
Deze wetten over geloften (Numeri 30) lijken vrouwen zowel te willen beschermen als te discrimineren. We moeten in gedachten houden dat de meeste oude beschavingen patriarchaal waren en dat mannen aan het hoofd van de familie stonden. Deze wetten zijn daarom waarschijnlijk bedoeld om vrouwen te beschermen in situaties waarin ze een afgelegde gelofte niet konden nakomen.

Maar we moeten dit alles lezen in het licht van het Nieuwe Testament en vooral in het licht van de woorden van Paulus dat 'het niet van belang [is] dat men man is of vrouw; want allen bent u één in Christus Jezus' (Galaten 3:28). Dit gedeelte van Numeri staat in een culturele context en is niet bedoeld als principe over verschil in geslacht.

Jezus heeft gezegd: 'Heb uw vijanden lief'
Als we lezen over de wraak op de Midjanieten worden we eraan herinnerd hoe erg God het vindt als mensen zijn volk bij Hem vandaan proberen te lokken. Het lijkt alsof de Midjanieten dit van plan waren, eerst door middel van seks en later met militaire tegenwerking (Numeri 31:16 en 18).

Toch moeten we deze wraakneming ook lezen in het licht van Jezus die heeft gezegd: 'Heb uw vijanden lief' (Mattheüs 5:44). We kunnen dit alles begrijpen aan de hand van het kruis. Aan het kruis zien we weer hoe erg God zonde vindt en hoe zwaar zijn oordeel is. En toch zien we dat het God uiteindelijk verlangt om ons allemaal te zegenen en te verlossen.

Dit verandert onze kijk op dit soort gedeelten volkomen. Paulus schrijft: 'Wreek uzelf niet' (Romeinen 12:19a). We moeten leven uit liefde. Johannes schrijft: 'Er is in de liefde geen vrees, maar de volmaakte liefde drijft de vrees uit.' (1 Johannes 4:18). Dit is de manier om je angst te overwinnen.