De maatschappij kan veranderen

13 juni - dag 164

Tienduizend prostituees boden hun diensten aan in de straten van Londen. Overmatig alcoholgebruik en gokken waren wijdverbreid. Groot-Brittannië was afgegleden tot decadentie en zedeloosheid. Dit was de achttiende eeuw. Kerkbezoek was dramatisch gedaald (net als in de afgelopen decennia). Sommige kerken waren vrijwel vervallen tot heidendom.

Maar de maatschappij veranderde. De verkondiging van Wesley en Whitefield begon effect te hebben. Duizenden mensen voelden zich aangesproken door hun boodschap en leerden Jezus kennen. Robert Raikes begon zijn eerste zondagsschool in 1780. Dit initiatief bereikte binnen vijf jaar 300.000 kinderen die eerder nooit naar de kerk gingen. In 1910 gingen er meer dan vijf miljoen kinderen naar zondagsschool. God liet Wilberforce, Shaftesbury en anderen opstaan. Niet alleen individuele mensen veranderden; de hele maatschappij veranderde ingrijpend.

Als we nu om ons heen kijken, zien we een wereld die sneller verandert dan ooit. In de laatste 25 jaar hebben we enorme veranderingen gezien op het gebied van politiek, economie en technologie. In veel landen vinden gigantische veranderingen plaats. Hoe kan het spirituele klimaat van de maatschappij worden veranderd?

Vreedzame mensen

De schrijver van het boek Spreuken zegt: 'Gerechtigheid verhoogt een volk, maar zonde is een schandvlek voor de natiën.' (v.34). Zonde richt de maatschappij te gronde. ‘Gerechtigheid’ maakt de maatschappij sterk. ‘Gerechtigheid’ betekent dat de onderlinge verhoudingen goed zijn:

Vrede met God
De eerste stap naar ‘gerechtigheid’ is 'vrede bij God' (Romeinen 5:1). Dat begint met ontzag en respect voor de Heer.

'Wie ontzag heeft voor de Heer kan gerust zijn en ook zijn kinderen weet hij veilig. Ontzag voor de Heer is een bron van leven' (Spreuken 14:26-27a, GNB).
Vrede met anderen
Voor zover het van jou afhangt, ‘Leef (…) in vrede met alle mensen’ (Romeinen 12:18). Goede verhoudingen met andere mensen worden gekenmerkt door rechtvaardige woorden en daden.

We moeten de waarheid spreken; 'Een betrouwbare getuige is een redder van levens' (Spreuken 14:25a).

We moeten met onze daden laten zien dat we het goede met iedereen voor hebben. 'Een geduldig man geeft blijk van veel inzicht, een heetgebakerd iemand laat zien hoe dwaas hij is' (v.29, GNB). Wees goed voor mensen in nood. 'Wie een geringe onderdrukt, smaadt diens Maker, maar wie zich over een arme ontfermt, eert Hem.' (v.31). Laat zien dat je mensen die wijs handelen waardeert (v.33,35).
Vrede met jezelf
Gerechtigheid betekent ook dat we tevreden zijn met onszelf. Je kunt vrede ervaren: 'Een tevreden geest geeft een goede gezondheid' (v.30a, NBV). Woede, wrok, afgunst en jaloezie kunnen je letterlijk ziek maken. Als je alle rottigheid in je leven opruimt, vind je innerlijke vrede die goed is voor je gezondheid.

Uiteindelijk vind je deze vrede als je tevreden bent met het heden en de toekomst. 'Een rechtvaardige vindt een toevlucht, zelfs in zijn dood. (v.32b). God is een toevlucht, nu (v.26b) en in de toekomst (v.32b), voor mensen die ontzag en respect voor de Heer hebben.

Krachtige verkondiging

De eerste gemeente bestond uit gewone mensen, zoals jij en ik. En toch veranderden zij de wereld. De hele wereld veranderde ingrijpend door het leven, de dood en de opstanding van Jezus en het uitstorten van de Heilige Geest. In het boek Handelingen lezen we hoe dit in zijn werk ging.

Overal waar ze kwamen, verkondigden de apostelen de boodschap van Jezus (v.4). In dit gedeelte zien we dat ze menigten toespraken, maar ook afzonderlijke mensen, zoals Simon de magiër en een Ethiopische kamerheer.

De maatschappij bestaat uit steden en dorpen. De apostelen verkondigden het evangelie in steden en dorpen. Filippus ging naar de stad Samaria (v.5). Petrus en Johannes verkondigden het evangelie in tal van dorpen in Samaria (v.25). Filippus verkondigde het evangelie in alle steden tot hij aankwam in Caesarea (v.40).

Hun verkondiging ging gepaard met en werd geholpen door drie dingen:

Vervolging
Het begon met vervolging: 'Zij dan die overal verspreid waren, trokken het land door en verkondigden het Woord.' (v.4). Het bleek een grote zegen dat ze werden verjaagd. Overal waar ze kwamen, 'predikten [ze] hun Christus' (v.5).

In de geschiedenis van de kerk zien we steeds weer dat vervolging en tegenwerking juist heel productief blijken te zijn. Je zou gemakkelijk de moed kunnen verliezen als je wordt geconfronteerd met tegenslag, maar je moet niet vergeten dat God tegenslagen op verbazingwekkende manieren kan gebruiken.
Gebed
In dit gedeelte zien we hoe belangrijk het is om te bidden. Petrus en Johannes baden dat de Samaritanen ook de Heilige Geest mogen ontvangen (vv.15-17).

Simon was een bekende magiër die iedereen versteld deed staan met zijn tovenarij en naar wie iedereen opkeek (vv.9-11). Hij was een gelovig man en was gedoopt, maar hij volgde zijn oude gewoonten en wilde de Heilige Geest kopen (v.19).

Petrus was niet onder de indruk: 'Jij en je geld horen in de hel! (...) Misschien zal God je vergeven. Maar dan moet je bidden, en laten zien dat je spijt hebt van je slechte gedachten' (vv.20-23, BGT).

Simon besefte dat alleen de Heer hem kon redden en vroeg hun om voor hem te bidden (v.24).
Kracht
Een van de kenmerken van de eerste gemeente was een enorme effectiviteit: 'En de menigten hielden zich eensgezind aan wat door Filippus gezegd werd, omdat zij luisterden en de tekenen zagen die hij deed. Want bij velen die onreine geesten hadden, gingen die er onder luid schreeuwen uit; en veel verlamden en kreupelen werden genezen.' (vv.6-7).

Ze vertrouwden volledig op de Heilige Geest. Filippus' ontmoeting met de Ethiopiër was niet gepland: 'De Geest zei tegen Filippus ...' (v.29). Doordat Filippus zich liet leiden door de Heilige Geest, kwam de Ethiopiër op een opmerkelijke manier tot geloof, een gebeurtenis waarvan de invloed zelfs nu nog te zien is in Ethiopië. De kerk die die dag het licht zag, leeft vandaag de dag nog voort in dat land.

De Heilige Geest geeft de aanzet tot verandering. De Heilige Geest kan een verandering in de maatschappij bewerkstelligen. Die kentering begint met een verandering in het leven van afzonderlijke mensen. Het is interessant om te zien welke factoren deze verandering in het leven van de Ethiopiër teweegbrachten:

Ten eerste werd zijn hart ontvankelijk gemaakt door de Geest van God. De Ethiopiër is zich bewust van zijn onwetendheid (v.31); hij wil graag meer weten (v.31) en voelt zich niet te goed om om hulp te vragen (v.34). Het is geen schande als je niet altijd begrijpt wat je in de Bijbel leest. Het is verstandig om mensen die je vertrouwt om hulp te vragen of om boeken met uitleg over de Bijbel te raadplegen, zodat je wat je leest in praktijk kunt brengen in je leven.

Ten tweede werkt de Geest van God via het woord van God. Als de Ethiopiër het boek Jesaja leest, vindt hij antwoorden op zijn vragen (vv.32-33). Vaak maakt de Heilige Geest gebruik van iemand in je omgeving om je te helpen bij het lezen van de Bijbel, om uitleg te geven en wat je leest in praktijk te brengen. Zo gaat het hier ook. Aan de hand van Jesaja 53 ‘verkondigde [Filippus] hem Jezus' (v.35).

De Heilige Geest verandert de Ethiopiër zo ingrijpend en compleet dat hij onmiddellijk tot geloof komt en vraagt of Filippus hem wil dopen. Niets of niemand heeft zoveel kracht om je te veranderen als de Heilige Geest.

Vurig gebed

Het lijkt wel alsof er geen einde komt aan Davids ellende. In dit gedeelte lezen we over nog twee problemen.

Eerst is er 'een echte onruststoker, een zekere Seba' (20:1a, NBV). Dit doet denken aan Davids strijd met Absalom (16:22). Het volk Israël lijkt wel heel wispelturig: 'Alle Israëlieten keerden David de rug toe en volgden de Benjaminiet Seba' (v.2a, NBV). De Heer gaf David de overwinning op Seba, maar meteen dient het volgende probleem zich aan:

Er kwam een hongersnood die drie jaar duurde (21:1a). Het volk ging gebukt onder de ramp en ‘David zocht het aangezicht van de HEERE’ (v.1b). Soms gaan we pas op de knieën als we worden geconfronteerd met een ramp. God sprak tegen David toen hij tot Hem bad.

Hij hield Israël aan de belofte die het had gedaan aan de Gibeonieten (zie Jozua 9). In weerwil van deze belofte had Saul geprobeerd hen weg te vagen, maar beloften aan God hebben veel gewicht en kunnen niet zomaar worden gebroken. (Dit geldt vandaag bijvoorbeeld voor de huwelijksbelofte en de eed die wordt afgelegd in de rechtbank.) Pas nadat David orde op zaken had gesteld en de belofte aan God was nagekomen, verhoorde God zijn gebed voor het land (2 Samuel 21:14).