Gods barmhartige hand

23 april - dag 113

Dingen overkomen ons. Een groot deel van het leven bestaat uit de omstandigheden waarin we ons bevinden. Bijvoorbeeld onze ouders, onze genen, het weer, een groot deel van onze opleiding en onze regering zijn allemaal dingen die ons voor ons gevoel 'overkomen'. In de Griekse grammatica wordt dit soort dingen uitgedrukt in de lijdende of passieve vorm. Maar we kunnen er ook voor zorgen dat dingen gebeuren. Als ik actie onderneem en iets doe, wordt dit uitgedrukt in de bedrijvende of actieve vorm.

Maar in het Grieks is er nog een derde vorm, de medium vorm. Deze vorm is niet actief en niet passief. Als je de medium vorm gebruikt, heb je deel aan de resultaten van een actie.

Het christelijke gebed wordt uitgedrukt in deze medium vorm. Gebed kan geen actieve vorm hebben, omdat het niet een actie is die je in de hand hebt. Dat zou een heidense kijk op gebed zijn: wij zorgen ervoor dat onze goden doen wat we vragen met bezweringen en rituelen. Gebed is ook niet passief, want ik geef me niet passief over aan de onpersoonlijke en door het noodlot bepaalde wil van goden en godinnen. Eugene Peterson zegt dat je in het christelijk gebed deelneemt aan een handeling die door een ander is begonnen, namelijk je scheppende en reddende Heer. En je hebt deel aan de resultaten van zijn barmhartige daden.

Op een bepaalde manier bestaat het hele leven van een christen uit bidden. We verwelkomen Gods barmhartige hand in ons leven en we hebben deel aan wat Hij doet in de wereld. God maakt jou deel van zijn plannen. Hij zou het natuurlijk ook alleen kunnen doen, maar Hij kiest ervoor om jou erbij te betrekken. Hij geeft je vrijheid, maar houdt Zelf de touwtjes in handen.

God zal je helpen

Voor miljoenen mensen over de hele wereld is de COVID-19 epidemie een 'dag des onheils' geweest. Nu: Afghanistan, Oekraïne, humanitaire crises, economische problemen...

Hoe is het voor jou? Heb je het moeilijk? Maak je je zorgen over je gezondheid of over de gezondheid van mensen die je lief zijn? Heb je last van stress op je werk? Relatieproblemen? Of geldzorgen? God heeft het gezag over zijn universum: 'De God der goden, de HEERE, spreekt, en roept de aarde, vanwaar de zon opkomt tot waar hij ondergaat' (v.1).

Hij is de baas over alles. We kunnen vechten en worstelen om ons kleine plekje en onze eigendommen, maar als puntje bij paaltje komt is alles van God: 'al de wilde dieren in het woud zijn van Mij, de dieren op duizend bergen' (v.10).

Hij is niet afhankelijk van mensen: 'Als Ik honger had, Ik zou het u niet zeggen; want van Mij is de wereld en al wat zij bevat' (v.12).

Toch geeft Hij jou in zijn barmhartigheid ook een rol.

Dank God
'Offer dank aan God' (v.14a).
Roep God aan
'Roep mij aan in de dag van benauwdheid' (v.15a).
Eer God
'... Ik zal u eruit helpen en u zult Mij eren' (v.15b).

Psalm 50:15 is een vers waar ik steeds weer bij terugkom. Ik heb de Heer te hulp geroepen 'in de dag van benauwdheid'. Als ik terugkijk, sta ik er versteld van hoe vaak God mij geholpen heeft met zijn barmhartige hand.

Het heeft zin om te bidden

Kom je wel eens in de verleiding om jezelf te vergelijken met andere mensen?

Ik vind het bemoedigend om te lezen dat de leerlingen van Jezus vaak met dezelfde dingen worstelden als wij. Ze maakten ruzie met elkaar over wie van hen de belangrijkste was (v.24). Het is altijd verleidelijk om jezelf te vergelijken met andere mensen. Je kunt dan hoogmoedig worden en denken dat je het beter doet. Of je kunt jaloers, afgunstig en onzeker worden als je denkt dat je het minder goed doet.

Jezus laat zien dat de waarden in het koninkrijk haaks staan op die van de wereld: 'In deze wereld doen de koningen en heersers met hun onderdanen wat ze willen. En de onderdanen moeten het maar goed vinden. Maar onder jullie mag dat niet zo zijn. Wie van jullie het meeste dient, zal je leider zijn (...) Ik ben jullie Dienaar (vv.25-27, HB).

Als we kijken naar de rollen die de verschillende personen in dit drama hebben, zien we (weer) dat in de Bijbel zowel voorbestemming (God heeft alles van te voren gepland) als de vrije wil een rol spelen. Dit is een mysterieus spanningsveld in de Schriften. Het is goed om pogingen van mensen om dit mysterie op de een of andere manier te verklaren met enige achterdocht te bekijken. In dit gedeelte zien we drie voorbeelden van deze spanning in de praktijk:

Judas
We zien hier een angstaanjagende beschrijving van de manier waarop het kwaad te werk gaat. Niemand is volledig bestand tegen verleiding. Judas is een van de twaalf door Jezus uitgekozen leerlingen en toch voer Satan in hem (v.3).

Jezus zegt dat dit alles van te voren bekend was en zelfs was voorbestemd: 'En de Zoon des Mensen gaat wel heen zoals bepaald is' (v.22a). Maar het feit dat het van te voren bekend was en was voorbestemd, ontslaat Judas niet van zijn verantwoordelijkheid: 'Maar wee die mens door wie Hij verraden wordt' (v.22b).

De paradox is dat het weliswaar was 'bepaald', maar dat Judas toch vrij was in zijn keuzes. Judas handelde uit vrije 'wil'. Toen hem geld werd geboden om Jezus te verraden, 'stemde [Judas] erin toe en zocht een geschikte gelegenheid om Hem, buiten de menigte om, aan hen over te leveren.' (v.6).
Simon Petrus
Dezelfde 'Satan' die bezit had genomen van Judas (v.3), wilde ook Petrus ‘ziften als de tarwe’ (v.31).

Petrus was vol vertrouwen dat hij Jezus niet in de steek zou laten: 'Heere, met U ben ik bereid om zelfs de gevangenis en de dood in te gaan.' (v.33). Jezus wist dat Petrus Hem in de steek zou laten: 'Ik zeg u, Petrus, de haan zal vandaag beslist niet kraaien, voordat u driemaal geloochend zult hebben dat u Mij kent.' (v.34).

Maar als het er echt op aankomt, wint zijn geloof. Jezus zei: 'Maar Ik heb voor u gebeden dat uw geloof niet ophoudt.' (v.32a). Hier zien we dat in deze bijzondere paradox tussen voorbestemming en vrije wil gebed het verschil maakt. Waarom en hoe het werkt zullen we wel nooit begrijpen. Maar het voorbeeld van Jezus laat zien dat het echt werkt. Je gebed heeft zin.
Jezus
Het meest sprekende voorbeeld van deze paradox tussen voorbestemming en vrije wil zien we in het leven en de dood van Jezus. Jezus zegt: 'En de Zoon des mensen gaat wel heen zoals bepaald is' (v.22a). Hij zegt: 'Wat geschreven staat, moet in mij tot vervulling komen, namelijk: “Hij werd gerekend tot de wettelozen.” Inderdaad, nu wordt voltrokken wat over mij gezegd is' (v.37, NBV). Dit laat er geen twijfel over bestaan: de dood van Jezus was voorbeschikt, van te voren gepland en voorbestemd. En toch ging Jezus bereidwillig zijn dood tegemoet; Hij koos ervoor om te sterven. Hij gaf zijn lichaam voor ons (v.19).

We zien het evenwicht tussen Gods rol en onze rol. Dit is wat we gedenken als we avondmaal vieren. Jezus zei: 'Dit is Mijn lichaam, dat voor u gegeven wordt (...) Deze drinkbeker is het nieuwe testament in Mijn bloed, dat voor u vergoten wordt' (vv.19-20). Dat was de moeilijkste rol; Hij heeft zijn leven vrijwillig opgeofferd voor ons. Onze rol is relatief eenvoudig: 'Doe dit tot Mijn gedachtenis' (v.19b).

God zal wonderen doen

Realiseer je je dat God met je is? En als God met je is, dan kun je alles aan. God zei tegen Jozua: 'Ik [zal] met u zijn (…) zoals Ik met Mozes geweest ben' (3:7).

Ook hier zien we het evenwicht tussen onze rol en Gods rol.

Bereid je voor
God stond op het punt op wonderbaarlijke wijze voor zijn volk op te komen. Maar het volk moest zelf ook iets doen. Jozua geeft het volk de opdracht zich voor te bereiden: 'Heilig u, want morgen zal de HEERE wonderen doen in uw midden' (3:5).

Ze kregen ook de taak om mensen te kiezen die een bepaalde rol moesten spelen in de voorbereiding voor het oversteken van de Jordaan (4:1-4).
Gods voorzienigheid
Ook hier zien we Gods barmhartige hand. De Heer verrichtte ‘wonderen’ (3:5). Een van deze wonderen was de overtocht over de Jordaan (Jozua 3).

God beloofde Jozua aanzien (v.7). Jozua zorgde daar niet zelf voor. 'Op die dag maakte de HEERE Jozua groot voor de ogen van heel Israël' (4:14a).

Hij voorzag in alle behoeften van het volk: 'Het manna hield de volgende dag op, nadat zij van de opbrengst van het land gegeten hadden. En de Israëlieten hadden geen manna meer, maar zij aten in dat jaar van de opbrengst van het land Kanaän.' (5:12). God gaf zoveel als ze nodig hadden en niet meer.

Op die manier zouden ze niet hun toevlucht nemen tot materiële zekerheid en zelfvoorzienend worden, waardoor ze mogelijk niet meer op God zouden vertrouwen. Je zekerheid en vertrouwen moeten alleen in God zijn. Hij heeft er altijd voor gezorgd dat er genoeg was, maar niet meer dan dat.