Zeven eigenschappen van een goede leider

4 februari - dag 35

'Leiderschap is invloed', schrijft John Maxwell. Hij staat aan het hoofd van een aantal organisaties dat wereldwijd meer dan een miljoen leiders heeft getraind. Hij zegt dat, volgens sociologen, zelfs iemand die leeft in de grootste afzondering tijdens zijn of haar leven invloed heeft op het leven van 10.000 anderen.

Op een bepaalde manier is er maar één leider. In het gedeelte van het Nieuwe Testament voor vandaag zegt Jezus: '... u hebt maar één leider en dat ben Ik, de Christus' (Mattheüs 23:10, HB). Daar staat tegenover dat elke christen wordt geroepen om een leider te zijn, om anderen tot voorbeeld te zijn. Je hebt op verschillende manieren invloed op anderen. Als God je roept om invloed uit te oefenen op anderen, is dit een groot voorrecht, maar het brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee.

Vertrouwen

David was een leider die vertrouwen had. Hij vertrouwde niet op zichzelf, maar op God: '... met U ren ik door een legerbende, met mijn God spring ik over een muur' (v.30). David erkende dat hij God nodig had voor:

Bescherming
'Hij is een schild voor allen die tot Hem de toevlucht nemen' (v.31). 'Ook hebt U mij het schild van Uw heil gegeven' (v.36a).
Kracht
'Het is God Die mij met kracht omgordt; Hij heeft mijn weg volkomen gemaakt. Hij maakt mijn voeten als die van hinden en doet mij op mijn hoogten staan.' (vv.33-34).
Training
Hij 'oefent mijn handen voor de strijd' (v.35a). In 1992 realiseerde ik me bij het lezen van dit vers dat we de leiding van kleine groepen moesten trainen voor aanvang van elke Alpha.
Leiding
'Want Ú doet mijn lamp schijnen, HEERE; mijn God doet mijn duisternis opklaren.' (v.29). 'Gods weg is volmaakt, het woord van de HEERE is gelouterd' (v.31a).

Karakter

Jezus valt de geestelijk leiders van zijn tijd aan met niet mis te verstane woorden: ‘Slangen, addergebroed' (v.33a). Deze woorden moeten heel shockerend zijn geweest. Ze stonden hoog in aanzien als respectabele mensen.

De schriftgeleerden waren juristen. Ze onderhielden en interpreteerden de wet. Ze hadden de bevoegdheid om op te treden als rechter. Ze werden ingezworen na een gedegen opleiding. Het waren experts op het gebied van de Schriften. Het waren leraren die leerlingen om zich heen verzamelden.

De Farizeeën waren leken. Ze kwamen vaak uit de middenklassen. Dit in tegenstelling tot de Sadduceeën die vaak van adel waren. Ze werden alom gerespecteerd om hun vroomheid. Ze baden en vastten vaak. Ze waren aanwezig bij diensten. Ze gaven regelmatig geld. Ze stonden bekend als oprecht en zedig. Ze hadden veel invloed in de gemeenschap. Gewone mensen keken naar hen op.

Maar Jezus noemt ze hypocriet: 'daarom, al wat zij u zeggen dat u in acht moet nemen, neem dat in acht en doe het; maar doe niet overeenkomstig hun werken, want zij zeggen het, maar doen het zelf niet.' (v.3).

De zeven aanklachten van Jezus dagen mij uit om zeven kenmerken van een goede leider na te streven:

Integriteit
Jezus stelt de schijnheiligheid van de geestelijk leiders aan de kaak (vv.3-4). Hij zegt: '… want zij zeggen het, maar doen het zelf niet. Want zij binden lasten samen die zwaar zijn en moeilijk om te dragen, en zij leggen ze op de schouders van de mensen; maar zij willen die zelf met geen vinger verroeren...' (vv.3-4). Integriteit is precies het tegenovergestelde hiervan. Integriteit betekent dat je doet wat je zegt en ervoor zorgt dat wat je zegt de mensen op een positieve manier aanspoort, in plaats van ze te belasten met schuld of andere lasten.
Authenticiteit
Jezus stelt hun oppervlakkigheid aan de kaak (vv.5-7). Hij zegt tegen hen: 'Al hun werken doen zij om door de mensen gezien te worden' (v.5a). Maar waar het om gaat is wie je bent als niemand kijkt. Jezus heeft het over je 'geheime' leven met God. Streef ernaar om een authentiek persoonlijk leven met God op te bouwen.
Nederigheid
Jezus waarschuwt dat we niet te veel waarde moeten hechten aan titels en erkenning (vv.8–11). Wees op je hoede, zodat je niet wordt verleid door 'voorname plaatsen', vleierij en aanspreektitels (vv.6–7, HB). Jezus waarschuwt: 'U mag zich geen rabbi laten noemen' (v.8a). Dit is zo verleidelijk, maar Jezus zegt: 'En wie zichzelf zal verhogen, zal vernederd worden: en wie zichzelf zal vernederen, zal verhoogd worden' (vv.12). Streef ernaar om Jezus te verhogen en niet jezelf.
Medelijden
Jezus spreekt de geestelijk leiders aan op het feit dat ze anderen de toegang tot het koninkrijk van de hemel versperren (vv.13-15). Hij zegt: 'U sluit het Koninkrijk der hemelen voor de mensen; u gaat er immers zelf niet binnen, en hen die er binnen willen gaan, laat u er niet binnengaan' (v.13). Leiders moeten precies het tegenovergestelde doen en iedereen hartelijk verwelkomen.

Jezus geeft Zelf het goede voorbeeld van medelijden. Hij zegt: 'Jeruzalem, Jeruzalem (...) Hoe vaak heb Ik uw kinderen bijeen willen brengen, op de wijze waarop een hen haar kuikens bijeenbrengt onder haar vleugels' (v.37).
Visie
Leiders moeten alles overzien. Jezus confronteert de geestelijk leiders met hun kleinzieligheid en benepenheid (vv.16–22). Hij noemt ze stekeblind (v.19, HB). Ze zien door de bomen het bos niet meer. Concentreer je op de belangrijke zaken, bid om Gods visie en laat je niet van de wijs brengen. Vraag God om je zo'n weidse visie te geven die onmogelijk is zonder Hem.
Focus
Richt je op wat echt belangrijk is (vv.23-24). Raak niet verstrikt in de details en de kleine lettertjes. Jezus zegt: 'Jullie (...) zeven de wijn om er een mug uit te halen. Maar een kameel slikt u door' (v.24, HB). Concentreer je op 'recht, barmhartigheid en het geloof' (v.23), op 'goedheid, medelijden en trouw' (v.23, HB). Bestrijd armoede en onrecht en wees 'trouw' in je relaties met familie en anderen.
Vrijgevigheid
Dit is het tegenovergestelde van gierigheid en zelfzucht, waar Jezus voor waarschuwt (vv.25-28). Het innerlijk leven van de Farizeeën is zo compleet anders dan hun leven voor de buitenwereld. Jezus zegt dat je jezelf moet zijn; de binnenkant en de buitenkant moeten hetzelfde zijn (vv.27-28).

Dit zijn hele strenge normen waaraan moeilijk te voldoen is. Deze woorden van Jezus, op het hoogtepunt van zijn ‘wee u’s (vv.29-36), zijn enkele van de heftigste die van zijn lippen komen. Het is belangrijk dat we ons realiseren dat ze niet gezegd werden tegen gewone mensen. Jezus uitte kritiek op machtige leiders die ernaar streefden zichzelf te verhogen (v.12) en die het koninkrijk van de hemel sloten voor anderen (v.13).

Gebruik de woorden van Jezus niet om gewone mensen de les te lezen en ook niet tegen leiders die oprecht proberen om mensen naar Jezus te leiden. Ik moet ze op mezelf betrekken. Het zijn heftige woorden die niet tegen de verkeerde mensen gezegd moeten worden.

Wat zo verbazingwekkend is, is dat Jezus zich menselijk gezien in een heel zwakke positie bevond en toch de moed had om het gevecht aan te gaan met de machthebbers van zijn tijd.

Kritiek

Zoals Rick Warren heeft gezegd: “Kritiek is de prijs die je betaalt voor invloed. Zolang je geen invloed hebt, zegt niemand iets over je. Maar hoe meer invloed je hebt… hoe meer mensen kritiek op je zullen hebben.”

Die arme Job, een man van aanzien (zie Job 1), krijgt een niet-aflatende stroom van kritiek over zich heen van zijn 'vrienden'. Kritiek van mensen die je vrienden zouden moeten zijn, is altijd het moeilijkst. Het is triest als ongegronde kritiek op christelijk leiders wordt geleverd door de kerk zelf, door zogenaamde vrienden.

Het moet wel heel pijnlijk voor Job zijn geweest om naar Elihu te luisteren. Elihu was een stuk jonger dan Job, maar hij was wel erg van zichzelf overtuigd. Hij zegt in zijn arrogantie tegen Job: 'Ik zal jou wijsheid leren' (33:33b). Ook zegt hij: 'Job heeft niet met kennis gesproken, en zijn woorden waren niet met verstand.' (34:35). En hij suggereert ook nog dat Job zonde op zonde stapelt door zich uit te spreken tegen God (v.37) als hij het niet eens is met de kritiek.

Zoals criticasters vaak doen, beweert Elihu dat hij alles goed heeft overdacht en oprecht zijn eerlijke oordeel zal geven (v.33:2-3). Hij beweert dat anderen het met hem eens zijn: 'Verstandige en wijze mensen zeggen tegen mij: 'Job gebruikt zijn verstand niet, wat hij zegt, is onzin' (34:34-35, BGT).

Ik maak ook maar al te gemakkelijk de vergissing om een ongegrond oordeel over Gods mensen te vellen, net als Elihu. Wees je bewust van het gevaar van kritiek op anderen.

Hoewel er is op gewezen dat niemand ooit een gedenkteken heeft opgericht voor een criticus, willen we toch graag allemaal kritiek leveren. Wees heel voorzichtig met wat je over andere mensen zegt. En wees niet verbaasd als je zelf kritiek krijgt.

Pippa's bijdrage

Ik heb niet zoveel fysieke kracht en ben daarom altijd heel blij met deze verzen: 'Met mijn God spring ik over een muur' (Psalm 18:30); 'God geeft mij kracht' (v.33, HB); '[Hij] doet mij op mijn hoogten staan' (v.34b); 'Hij leert me om te vechten' (v.35, BGT); 'U hebt mij het schild van Uw heil gegeven' (v.36); 'Uw rechterhand heeft mij ondersteund' (v.36b). Als ik me moe voel, lichamelijk verzwakt, geven deze woorden me altijd moed.